Αφορμή για το σημερινό άρθρο αποτέλεσε η ενδιαφέρουσα ανάλυση γραμμένη από Έλληνα (το 2013) που περιέχεται στην έκδοση του εκδοτικού οίκου Routledge ‘’Naval Strategy and Security’’. Μία ανάλυση που μοιάζει εξαιρετικά επίκαιρη σήμερα αφού αρκετά από τα αναγραφόμενα επαληθεύτηκαν ενώ άλλα οδεύουν προς επαλήθευση.

Στοιχεία της ανάλυσης παραθέτουμε παρακάτω:

«Αιγαίο, μια ιδιαίτερη θάλασσα, με ιδιαίτερα γεωγραφικά, μορφολογικά και επιχειρησιακά χαρακτηριστικά που απαιτεί συστήματα, πλατφόρμες και όπλα διασυνδεδεμένα ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν πληθώρα απειλών, είτε συνδυαστικά είτε μεμονωμένα.

Πως όμως θα επιλέξουμε σα χώρα τα κατάλληλα αυτά συστήματα, πλατφόρμες και όπλα, αν δεν κατανοήσουμε και ερμηνεύσουμε ακολούθως το πως θα διαμορφωθεί στο μέλλον το επιχειρησιακό περιβάλλον του Αιγαίου, τι ικανότητες/δυνατότητες απαιτείται να διαθέτουν οι Ένοπλες Δυνάμεις προκειμένου να μπορούν να αντιμετωπίσουν πληθώρα προκλήσεων που σχετίζονται με πολυεπίπεδες και σύνθετες προκλήσεις και απειλές.

Το περιβάλλον του Αιγαίου αποτελεί θέατρο επιχειρήσεων όπου συνυπάρχουν όλα τα πεδία των σύγχρονων μορφών πολέμου (sea, air, land, space, cyber) και τα οποία σε συνδυασμό με την αυξημένη οικονομική/εμπορική/ναυτιλιακή κίνηση, τη δυνητική ύπαρξη υδρογονανθράκων, τις πηγές εναλλακτικής παραγωγής ενέργειας, την αξιοποίηση των λοιπών θαλάσσιων πλουτοπαραγωγικών πηγών, αλλά και τις παράνομες δραστηριότητες (πχ μεταφορά ΠΕΠ, μεταφορά τοξικών ουσιών, παράνομη αλεία κλπ) σχηματοποιούν ένα πεδίο αυξημένης περιπλοκότητας.

Η πληθώρα των δρώντων, ευκρινών και μη, αποτελείται/θα αποτελείται μελλοντικά, αφενός από τα κράτη που έχουν ζωτικά ή μη συμφέροντα στη θαλάσσια περιοχή του Αιγαίου, με προεξέχουσα την Ελλάδα και αφετέρου από αποφασισμένους έτερους δρώντες με νόμιμη είτε παράνομη δραστηριότητα(διακινητές, υβριδικούς τρομοκράτες κλπ), αλλά και ΜΚΟ με αμφιλεγόμενο ρόλο, εταιρείες παροχής στρατιωτικών υπηρεσιών με προσωπικό πολλάκις μη αναγνωρίσιμο, αλλά και άτομα εκτός του πεδίου μεν αλλά με δυνατότητα ευκρινούς αποτυπώματος εντός του πεδίου(κυβερνοστρατιώτες/χειριστές μη επανδρωμένων οχημάτων) το σύνολο και η ποικιλία των οποίων περιπλέκει έτι περαιτέρω την κατάσταση στον Αιγιακό χώρο(θάλασσα/αέρας/νησιά).

Όλοι αυτοί θα σχηματοποιήσουν το περιβάλλον του Αιγαίου και κατ’επέκταση τον τρόπο δράσης επιχειρησιακό και μη, κύρια χαρακτηριστικά του οποίου θα είναι η δυσχέρεια στη δημιουργία και διανομή πλήρους διευκρινισμένης εικόνας, ο κορεσμός του πεδίου από το μεγάλο αριθμό των φορέων/πλατφορμών, των όπλων και των Ηλεκτρομαγνητικών (Η/Μ) εκπομπών σε ένα εξαιρετικά περιορισμένο και μοναδικό από μορφολογικής άποψης γεωγραφικό χώρο, η βέλτιστη διαχείριση του τεράστιου πληροφοριακού όγκου, η μεγάλη ένταση των επιχειρήσεων/αποστολών, η ραγδαία κλιμάκωση μετά την έναρξη, οι αμοιβαίες παρεμβολές, οι παράπλευρες απώλειες, η αυξημένη καταστροφικότητα/θνητότητα, μέσω παραδοσιακών αλλά και μη μορφών πολέμου, καθώς και ο ρόλος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Μέσων Κοινωικής Δικτύωσης στη διαμόρφωση των ψυχολογικών επιχειρήσεων.

Προσπαθώντας να προβάλουμε αυτά τα χαρακτηριστικά των μελλοντικών συγκρούσεων σε σχέση με αυτά του παρελθόντος και τις επιπτώσεις που θα έχουν στην εξέλιξη των επιχειρήσεων καταλήγουμε στα παρακάτω:

• Αυξημένη πολυπλοκότητα(αυξημένη ποικιλία και αριθμός εμπλεκομένων, απειλών και κινδύνων σε ένα κορεσμένο και περιορισμένο γεωγραφικό περιβάλλον)
• Αυξημένη ασάφεια(ανομοιογενής μίξη ατόμων/ομάδων/στρατιωτικών διασυνδεδεμένων μεταξύ τους, χωρίς την απαραίτητη φυσική παρουσία στο πεδίο, συχνά επιμελώς κρυμμένων σε φαινομενικά ‘’νόμιμες’’ δραστηριότητες καθιστώντας δύσκολο τον εντοπισμό/αδρανοποίηση/εξουδετέρωση του συνόλου είτε μέρους εξ’αυτών)
• Αυξημένη χρήση μη επανδρωμένων οχημάτων χαμηλού κόστους
• Απαίτηση για εξελιγμένα και πλήρως διαλειτουργικά συστήματα C4BD(Command, Control, Communication, Computing and Big Data).
• Μείωση της ‘’συμμετρίας’’ στις επιχειρήσεις(άνισοι αντίπαλοι εξ’ορισμού αλλά ίσοι τεχνολογικά)
• Αυξημένη επίδραση του κυβερνοπολέμου στην διαμόρφωση/εξέλιξη των επιχειρήσεων
• Αυξημένη ταχύτητα, υψηλό επιχειρησιακό τέμπο, δραστικές αλλαγές στην επιχειρησιακή και τακτική κατάσταση με ελάχιστη προειδοποίηση
• Αυξημένη ακρίβεια και φονικότητα όπλων(γρήγορες κλιμακωτές επιθέσεις μικρής διάρκειας, που θα πραγματοποιούνται με μεγάλη σφοδρότητα και πλήρως εξελιγμένα και αυτόνομα όπλα)
• Υπερφόρτωση δικτύων πληροφοριών και απαίτηση για αποτελεσματική διαχείρηση(στρατιωτικών και μη)
• Πυκνό και κορεσμένο περιβάλλον(κάτοικοι, διακίνηση εμπορευμάτων, πλουτοπαραγωγικές πηγές)
• Δυσχερής διάκριση μεταξύ στρατιωτικών/πολιτών, δημόσιων/ιδιωτικών αλλά και διαφορετικές αντιλήψεις περί της έννοια της κυριαρχίας
• Αυξημένη επίδραση των ΜΜΕ και ΜΚΔ στη διεξαγωγή των ψυχολογικών επιχειρήσεων και στον επηρεασμό της κοινής γνώμης

Όλα αυτά αναμένεται ότι θα επηρεάσουν/διαμορφώσουν το στρατηγικό, το επιχειρησιακό αλλά και το τακτικό πεδίο κατά τέτοιο τρόπο ώστε η αλληλεπίδρασή τους θα καθιστά εξαιρετικά απαιτητική τη συνολική διαχείρισή τους.

Είναι λοιπόν προφανές ότι η παρούσα διαμόρφωση του τρόπου σχεδιασμού/ανάπτυξης/διεξαγωγής των επιχειρήσεων απαιτείται να επανεξετασθεί συνολικά τόσο ως προς τα μέσα, όσο και ως προς τις διαδικασίες και τις τακτικές, καθώς και τη διαχείρισή τους προκειμένου να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι προκλήσεις στο νέο διαμορφούμενο περιβάλλον.

Από την παρουσίαση των παραπάνω είναι προφανές ότι αυτό που διαφοροποιεί τον Αιγιακό χώρο σε σχέση με άλλα πεδία επιχειρήσεων, είναι:

• Η ιδιαιτερότητα/μοναδικότητα της μορφολογίας και της γεωγραφίας
• Το περιορισμένο εύρος του πεδίου
• Η πληθώρα των δρώντων(εντός/εκτός του πεδίου)
• Ο υψηλός κορεσμός του πεδίου
• Η δυσχέρεια στην παραγωγή/διανομή διευκρινισμένης εικόνας σε πραγματικό χρόνο
• Η απαίτηση για αυξημένη ταχύτητα στην παροχή κατευθύνσεων/διαταγών από το σύνολο των εμπλεκομένων φορέων(πολιτική/στρατιωτική ηγεσία) προς τα υφιστάμενα κλιμάκια και ακολούθως η αυξημένη ταχύτητα στην εκτέλεση των επιχειρήσεων από τους σχηματισμούς/μονάδες
• Η απαίτηση για αυξημένο επίπεδο συνέργειας μεταξύ των Όπλων των ΕΔ και των Σωμάτων Ασφαλείας(Cross Domain Synergy) καθώς και της διαλειτουργικότητας των αντίστοιχων επιμέρους συστημάτων (interoperability).
• Η απαίτηση απόκτησης οπλικών συστημάτων υψηλής ακρίβειας και αποτελεσματικότητας ικανά να λειτουργήσουν σε ένα εξαιρετικά κορεσμένο περιβάλλον, ανθεκτικά σε παρεμβολές»

Είναι λοιπόν κρίσιμο να σχεδιάσουμε με βάση τη νέα διαμορφούμενη κατάσταση την ποιοτική και ποσοτική διάσταση των Ενόπλων Δυνάμεων και όχι μόνο, των επόμενων δεκαετιών, το βαθμό της διασύνδεσής τους  και αλληλεξάρτησής τους καθώς και το αποτύπωμά τους στο πεδίο επιχειρήσεων και με βάση αυτά να προγραμματίσουμε, να αποκτήσουμε, να εκπαιδεύσουμε και να επιχειρήσουμε.

Κανένα οπλικό σύστημα/πλατφόρμα δεν μπορεί να δράσει αποτελεσματικά και ολοκληρωτικά αυτοτελώς, ακόμα και τα πιο προηγμένα συστήματα μπορούν να κορεσθούν και να καταστραφούν αν δεν υποστηριχθούν κατάλληλα, τα ιστορικά παραδείγματα συνηγορούν σε αυτό.

Η ιδιαίτερη αναφορά στο χώρο του Αιγαίου δεν έχει σκοπό να λειτουργήσει εις βάρος της Μεσογείου είτε του Ιονίου/Αδριατικής. Το Αιγαίο και ότι αυτό αντιπροσωπεύει από γεωστρατηγικής, γεωπολιτικής, γεωοικονομικής, γεωπολιτισμικής και γεωιστορικής άποψης αποτελεί το ζωτικό χώρο της Ελλάδας και του Ελληνισμού. Ακόμα και μερική αλλοίωση έστω και ενός εκ των ανωτέρω συντελεστών αποτελεί ακρωτηριασμό της εθνικής ακεραιότητας.