Η Ελλάδα αντιμετωπίζει ισχυρότατες μεταναστευτικές ροές. Η ένταση του φαινομένου ενισχύεται από τις μεγάλες κοινωνικό-οικονομικό-πολιτικές μεταβολές σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής, σε συνδυασμό με παράγοντες όπως η γεωγραφική θέση της Ελλάδας, η εκτεταμένη ακτογραμμή της και το πλήθος των νησιών και βραχονησίδων της, η πυκνότατη ναυτιλιακή κίνηση, ειδικότερα στο Αιγαίο Πέλαγος, η εγγύτητα προς τις ανατολικές τουρκικές ακτές και οι σχετικά μικρές θαλάσσιες οδοί, που τα οργανωμένα εγκληματικά δίκτυα πρέπει να καλύψουν, για να μεταφέρουν τους παράνομα διακινούμενους αλλοδαπούς στη χώρα μας.
Η Frontex στηρίζει την Ελλάδα με 700 αξιωματικούς, για τη διαχείριση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών. Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών, το οποίο κορυφώθηκε το 2015 όπου 540.000 πρόσφυγες και μετανάστες έφτασαν στην Ελλάδα, τους πρώτους δέκα μήνες του έτους, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Η Ελλάδα είναι επίσης μια σημαντική χώρα διέλευσης για πρόσφυγες και μετανάστες που θέλουν να φτάσουν στην Ευρώπη. Εκτός του προσφυγικού και μεταναστευτικού ζητήματος υπάρχει και το διεθνές έγκλημα, όπως το λαθρεμπόριο ναρκωτικών. Το ότι η Frontex βρίσκεται στην Ελλάδα δείχνει το μέγεθος του προβλήματος. Να σημειωθεί ότι η Frontex δεν έχει παρουσία μόνο στην Ελλάδα, αλλά έχει στην Ιταλία και την Ισπανία.
Οι βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση του φαινομένου της παράνομης μετανάστευσης δια θαλάσσης στην Ελλάδα είναι:
α) η στρατηγική γεωγραφική θέση της χώρας μας και η γειτνίασή της με χώρες του Ευξείνου Πόντου, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής από τις οποίες προέρχονται ή διέρχονται λαθρομετανάστες
β) η εκτεταμένη ελληνική ακτογραμμή (16.600 χλμ.) και το πλήθος των νησιών και βραχονησίδων (πάνω από 3000), τα οποία δημιουργούν ένα χώρο προσπελάσιμο από άπειρες κατευθύνσεις, όπως αποδεικνύεται από τα περιστατικά αποβίβασης λαθρομεταναστών σε ακτές της ηπειρωτικής Ελλάδας,
γ) η πυκνότατη διεθνής ναυτιλιακή κίνηση στον Ελληνικό θαλάσσιο χώρο (διέλευση πλοίων που συνδέουν τις περιοχές Δυτικής Μεσογείου, Ευξείνου Πόντου, Μέσης Ανατολής, Αδριατικής Θάλασσας και Βόρειας Αφρικής), συνιστούν αντικειμενικές δυσκολίες επιτήρησης και ελέγχου των θαλασσίων συνόρων, ώστε ακόμη και η συνεχής παρουσία περιπολικών σκαφών στη θάλασσα να μην μπορεί να εξασφαλίσει πλήρως την αποτροπή της λαθραίας εισόδου αλλοδαπών στη χώρα μας.
Ταυτοχρόνως, το Λιμενικό Σώμα – Ελληνική Ακτοφυλακή καλείται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εθνική ασφάλεια της χώρας καθώς και στην εθνική άμυνα της χώρας σε συνεργασία με το Πολεμικό Ναυτικό.
Για όλους τους παραπάνω λόγους απαιτείται η ύπαρξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος παρακολούθησης της θαλάσσιας κυκλοφορίας (ΕΣΟΘΕ – Εθνικό Σύστημα Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Επιτήρησης) που θα συλλέγει πληροφορίες από αισθητήρες χερσαίους, εναέριους και θαλάσσιους εγκαταστημένους σε ταχύπλοα σκάφη και θα δίνει πλήρη, συνεχή και αδιάλειπτη εικόνα στον θάλαμο επιχειρήσεων του Λιμενικού Σώματος καθώς και του Πολεμικού Ναυτικού.
Ένα τέτοιο σύστημα αποτελεί μια εθνική επένδυση στην ασφάλεια και άμυνα της χώρας ικανό να συλλέγει τεράστιο όγκο πληροφοριών και να παρέχει πλήρη εικόνα της τακτικής κατάστασης τόσο σε θέματα αντιμετώπισης του μεταναστευτικού όσο και εθνικής άμυνας.
Η εγκατάσταση και ύπαρξη ενός τέτοιου ολοκληρωμένου συστήματος θαλάσσιας επιτήρησης θα συμβάλει καθοριστικά στην αναβάθμιση της ελληνικής διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών, στην ασφάλεια της θαλάσσιας κυκλοφορίας, στην διασφάλιση και διαφύλαξη των απειλών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, στην καλύτερη λήψη απόφασης, στην ορθολογική διαχείριση ιπτάμενων και θαλάσσιων μέσων και τέλος στην συνεργασία με το Πολεμικό Ναυτικό σε θέματα εθνικής άμυνας απέναντι στη Τουρκία.
Σήμερα, οι ναυτικές και οι δυνάμεις της ακτοφυλακής εκτελούν απαιτητικές αποστολές ασφαλείας ναυσιπλοΐας, προστασία των θαλάσσιων συνόρων και αντιμετώπισης της εγκληματικότητας. Η λύση της σουηδικής Saab είναι το ολοκληρωμένο σύστημα CoastControl επιτήρησης της θάλασσας και του αέρα, ιδιαίτερα σε χαμηλά υψόμετρα. Το σύστημα παρέχει στα κέντρα διοίκησης και ελέγχου των ναυτικών και των δυνάμεων ακτοφυλακής κρίσιμες πληροφορίες, σε πραγματικό χρόνο, οι οποίες επιτρέπουν την γρήγορα και ορθή λήψη αποφάσεων. Το σύστημα CoastControl αποτελείται από το δίκτυο επιτήρησης MaritimeControl, το σύστημα διαχείρισης περιστατικών SAFE και το σύστημα επικοινωνιών TactiCall.
Το MaritimeControl αποτελεί εξέλιξη των συστημάτων CoastWatch και V3000. Έχει σχεδιαστεί για χρήση από υπηρεσίες υπεύθυνες για τον έλεγχο και την ασφάλεια ποτάμιων οδών, λιμένων και παράκτιων περιοχών. Το MaritimeControl προβλέπει το εγγύτερο σημείο προσέγγισης (CPA : Closest Point of Approach), λαμβάνοντας υπόψη πιθανές εναλλακτικές πορείες. Έτσι μπορεί να προβλέψει και να αποτρέψει πιθανές βλαβερές διελεύσεις.
Κάθε υπό-σύστημα του CoastControl υποστηρίζει έναν διαφορετικό ρόλο ενώ όλα μαζί αυξάνουν κατακόρυφα της επίγνωση της τακτικής κατάσταση, ανά πάσα ώρα και στιγμή. Τα υπό-συστήματα έχουν σχεδιαστεί να λειτουργούν μαζί και σύμφωνα με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του εκάστοτε πελάτη. Ως σύνολο το CoastControl, συνδυάζει όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες και παράγει μια ολοκληρωμένη εικόνα για την κίνηση των πλοίων και των χαμηλά ιπτάμενων αεροσκαφών στην περιοχή ενδιαφέροντος. Στη συνέχει αυτή η εικόνα διαβιβάζεται στα ανώτερα κλιμάκια της διοίκησης, τα οποία λαμβάνουν και τις αποφάσεις.
Όλα τα δεδομένα προβάλλονται σε οθόνες, μέσω λεπτομερών και κατανοητών χαρτών και διαγραμμάτων. Έτσι χτίζεται μια ολοκληρωμένη εικόνα σχετικά με τη δραστηριότητα στην περιοχή ενδιαφέροντος, ενώ επισημάνονται αφύσικες κινήσεις και πορείες. Όταν ένα πλοίο αναγνωρίζεται, το σύστημα συνδέει όλα τα δεδομένα που συλλέγουν τα υπό-συστήματα με πληροφορίες όπως τα καταγεγραμμένα στοιχεία του πλοίου για να παραχθεί μια εικόνα σχετικά με το πλοίο, αν δηλαδή είναι νόμιμο ή υπάρχει πιθανότητα παρανομίας. Έτσι η χρήση του CoastControl αποτρέπει πλοία από το να εισέρχονται σε απαγορευμένες ζώνες (για παράδειγμα, οικονομικής δραστηριότητας), ελέγχει το εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο, ελέγχει πιθανές ροές λαθρομεταναστών και λαθρεμπόρων, ελέγχει τα εθνικά θαλάσσια σύνορα και καταγράφει με λεπτομέρειες τη ναυτική κίνηση.
Στην πράξη το CoastControl παρέχει όλα τα δεδομένα και τις πληροφορίες στα ανώτερα κλιμάκια διοίκησης για ταχεία αντίδραση σε περιπτώσεις κρίσεων ή έκτακτων γεγονότων. Είναι μια πολύ σημαντική παράμετρος όταν ο χρόνος είναι σημαντικός και χρειάζεται η λήψη ορθής και άμεσης απόφασης αντίδρασης. Στοιχεία όπως οι ολοκληρωμένες επικοινωνίες και οι βάσεις δεδομένων με προεπιλεγμένες δράσεις σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μειώνουν το χρόνο αντίδρασης ακόμα περισσότερο και αυξάνουν την αποτελεσματικότητα σε περιπτώσεις όπως η έρευνα και η διάσωση, για παράδειγμα.
