Ο σκοπός συγγραφής του παρόντος άρθρου έγκειται στην πρόταση «επανίδρυσης», μέσω της αναδιοργάνωσης εκ θεμελίων της δομής και των σκοπών λειτουργίας της κρατικής Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας (ΕΑΣ) και την επανάθεση της σε νέες βάσεις ικανές να ανταποκριθούν στις σύγχρονες προκλήσεις και ανάγκες της εποχής. Επιπροσθέτως επιχειρείται να αναδειχθούν οι λόγοι για τους οποίους χρειάζεται να δοθεί έμφαση στην συγκεκριμένη βιομηχανία καθώς και να απαριθμηθούν κάποιες από τις πολυσήμαντες δραστηριότητες στις οποίες αυτή μπορεί να στραφεί προκειμένου να καταστεί οικονομικά αποδοτική και ευέλικτη καθώς και να αναπτυχθεί περαιτέρω προσφέροντας πολυάριθμα οφέλη στο ελληνικό κράτος και την εθνική οικονομία.
Γράφει ο Ζαφείριος Καραβίας
Τι είναι τα ΕΑΣ
Τα ΕΑΣ (Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα) είναι κρατική εταιρεία που ιδρύθηκε το 2004 μετά την συγχώνευση των επίσης κρατικών εταιριών ΕΒΟ και ΠΥΡΚΑΛ. Η εταιρία αποτελούσε κύριο κατασκευαστή όπλων καθώς και ανταλλακτικών πολυπλοκότερων οπλικών συστημάτων ενώ επίσης διέθετε εργοστάσια με πολυάριθμους εργαζόμενους ανά την ελληνική επικράτεια. Σήμερα το μέλλον της εταιρίας είναι αβέβαιο εξαιτίας της δεινής της οικονομικής κατάστασής.
Η κατάσταση της εταιρίας σήμερα
Σύμφωνα με επίσημα στοιχειά που έφερε στο φως η εφημερίδα Καθημερινή την 14/08/2019 μέσω του άρθρου του Βαγγέλη Μανδραβέλη με τίτλο «Πενιχρά έσοδα και μεγάλες ζημίες για τα ΕΑΣ το 2018», τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) βρίσκονταν σε δεινή οικονομική κατάσταση εξαιτίας της κακοδιαχείρισης προηγούμενων ετών καθώς και του πάγιου αρνητικού ισολογισμού στην οικονομική διαχείριση της εταιρίας. Ενδεικτικά το άρθρο ανέφερε ότι «η μισθοδοσία των περίπου 500 εργαζομένων της βιομηχανίας ανήλθε στο ύψος των 13,7 εκατ. ευρώ, ξεπερνώντας οριακά τα έσοδα της επιχείρησης. Επίσης, τα συνολικά έξοδα λειτουργίας, ύψους 29 εκατ. ευρώ, ήταν υπερδιπλάσια των εσόδων της.
Η εταιρεία παρουσίασε το 2018 έσοδα 13,4 εκατ. ευρώ και ζημίες 150.000 ευρώ. Οι ζημίες, ωστόσο, θα ήταν πολύ υψηλότερες εάν η εταιρεία δεν λάμβανε ειδική επιχορήγηση ύψους 19,5 εκατ. ευρώ για την αποπληρωμή προμηθευτών. Παρά το γεγονός, όμως, ότι η εταιρεία συνεχίζει να χρηματοδοτείται με εκατομμύρια ευρώ, εμφανίζει πενιχρά έσοδα. Ο τζίρος, δε, προέρχεται σε ποσοστό 99% από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Οι εξαγωγές της εταιρείας, σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις, μόλις που ξεπέρασαν τις 400.000 ευρώ.
Τα ΕΑΣ, με βάση τις συσσωρευμένες ζημίες έχουν κοστίσει στον Έλληνα φορολογούμενο πάνω από 1,5 δισ. ευρώ. Επιπροσθέτως η εταιρεία φέρει και δανεισμό ύψους 217 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 65 εκατ. ευρώ έπρεπε να αποπληρωθούν μέσα στο 2019». Ωστόσο μεγάλα και σημαντικά «αγκάθια» για την περαιτέρω πορεία της Εταιρίας αποτελούν επίσης το μειωμένο εμπορικό ενδιαφέρον από αγοραστές του Εξωτερικού, η περιορισμένη πλέον γκάμα των παραγόμενων προϊόντων καθώς και η περιορισμένη έως ανύπαρκτη έρευνα για ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και νέας τεχνολογίας. Ενώ είναι έκδηλη πλέον και η έλλειψη των στοιχείων εκείνων που θα την καθιστούσαν ανταγωνιστική και ελκυστική σε σχέση με τις αντίστοιχες εταιρίες του κλάδου που εδρεύουν στο εξωτερικό.
Γιατί πρέπει να επενδύσουμε στην Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία
1) Αύξηση αποτρεπτικής ισχύος της χώρας – Το διεθνές σύστημα χαρακτηρίζεται από αναρχία λόγω της απουσίας μιας υπέρτατης αστυνομικής αρχής που θα εφάρμοζε νόμους και θα τιμωρούσε τους παραβάτες συγκεκριμένων κανόνων. Έτσι η σύγκρουση μεταξύ των κυρίαρχων κρατών δεν δύναται να αποφευχθεί ολοκληρωτικά, οπότε αυτά πρέπει πάντοτε να προετοιμάζονται για πόλεμο. Επιπροσθέτως, προκειμένου κάποιο κράτος να αποτρέψει την σύγκρουση θα πρέπει να είναι αρκετά ισχυρό ώστε να αποθαρρύνει τους αντιπάλους να ασχοληθούν μαζί του. Συνεπώς η ανάπτυξη αμυντικής βιομηχανίας συνιστά ένα σημαντικό παράγοντα που θα ενισχύσει την αποτρεπτική ικανότητα της χώρας έναντι στις σύγχρονες προκλήσεις.
2) Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας – Η αναδιοργάνωση της Αμυντικής Βιομηχανίας της χώρας και η δημιουργία νέων τμημάτων για την έρευνα, τον σχεδιασμό, την υποστήριξη της παραγωγής, την μελέτη της αγοράς και των γεωπολιτικών εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή θα συμβάλει στην δημιουργία εκατοντάδων νέων θέσεων εργασίας, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση της ανεργίας και θεμελιώνοντας μια νέα βιομηχανία με στρατηγική σημασία για την χώρα.
3) Οι γεωπολιτικές συνθήκες των Βαλκάνιων, της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής ευνοούν και αυξάνουν την ζήτηση οπλικών συστημάτων και συστημάτων έρευνας και διάσωσης από τα κράτη της περιοχής – που καλούνται να διαφυλάξουν την εθνική τους κυριαρχία από πιθανές διακρατικές συγκρούσεις, μεταναστευτικές ροές, παράνομες δραστηριότητες στα παράλια ή χερσαία σύνορα καθώς και τρομοκρατικές επιθέσεις. Επιπλέον από οικονομική άποψη, οι εξαγωγές προϊόντων της Αμυντικής βιομηχανίας στο εξωτερικό θα ενισχύσουν την εισροή ξένου συναλλάγματος στην εγχώρια αγορά.
4) Κάλυψη εγχώριων αναγκών – Η ύπαρξη εθνικής αμυντικής βιομηχανίας ικανής να παράγει, να συντηρεί και να αναπτύσσει οπλικά συστήματα και συστήματα εντοπισμού και διάσωσης θα ευνοήσει την δημιουργία εφοδιαστικής αλυσίδας και την δημιουργία αποθεμάτων. Στην κάλυψη των εγχώριων αναγκών θα μπορούσε να υπαχθεί και η ανάπτυξη νέων εξοπλισμών σχετικών με τις επιχειρησιακές ανάγκες των ελληνικών ΕΔ. Σημαντικό είναι να αναφερθεί πως η παραγωγή εξοπλισμού εντός της εθνικής επικράτειας καθιστά την χώρα πιο ανθεκτική και σε εξωτερικές πιέσεις ή από κάθε τύπο εμπάργκο.
5) Σχεδίαση καινοτόμων προϊόντων τα οποία μελλοντικά μπορεί να αποκτήσουν και εμπορικό ενδιαφέρον – Κάποια από τα παραγόμενα προϊόντα δύναται πέραν από στρατιωτικό ενδιαφέρον να έχουν και εμπορικό (όπως συνέβη με τα Drones), το κράτος ως κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων της «πατέντας» θα μπορούσε να πουλά τα δικαιώματα παραγωγής σε ιδιωτικές εταιρίες έναντι αμοιβής με αποτέλεσμα την αύξηση των κερδών του.
6) Ενίσχυση Έρευνας – Η ύπαρξη Αμυντικής Βιομηχανίας θα ενθαρρύνει το κράτος να αυξήσει το ποσοστό επί του ΑΕΠ που διαθέτει ανά έτος για έρευνα και καινοτομία. Η εμπειρία έχει αποδείξει ότι οι οπλικές τεχνολογίες μπορούν να δώσουν καινοτόμες λύσεις και σε άλλους τομείς της εθνικής οικονομίας.
8) Τόνωση εγχώριας αγοράς – Η υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων απαιτεί την συνεργασία με ένα ευρύ φάσμα εταιριών από άλλους κλάδους της εθνικής οικονομίας και ειδικά τους τομείς μεταλλουργίας, ηλεκτροτεχνίας, πληροφορικής, αεροναυπηγικής και ναυπηγικής (σε περίπτωση κατασκευής πολεμικών πλοίων).
9) Η καλλιέργεια ενός επαγγελματικού «know-how» – Η πολυετής έρευνα, σχεδιασμός και ανάπτυξη προϊόντων της αμυντικής βιομηχανίας θα προσφέρει στον κλάδο αλλά και το κράτος ένα «know-how», ένα σύνολο μεθόδων, τεχνικών και εμπειρικής γνώσης που θα ευνοήσει την πρόοδο.
10) Μερική Αντιστροφή «Brain Drain» – Η ανάπτυξη προϊόντων στην αμυντική βιομηχανία είναι μια ιδιαίτερα απαιτητική διαδικασία που απαιτεί εξειδικευμένο προσωπικό. Συνεπώς η λειτουργία της αξιώνει την απασχόληση επιστημόνων πληθώρας ειδικοτήτων όπως π.χ Ηλεκτρολόγοι μηχανικοί, Μηχανολόγοι μηχανικοί, Ναυπηγοί, Αεροναυπηγοί, Πληροφορικάριοι κτλ.
11) Αναβάθμιση Στρατηγικής Σημασίας Ελλάδας – Καθώς η χώρα θα έχει τα δικά της συστήματα και θα ισχυροποιήσει την θέση της ως χώρα παραγωγός και εξαγωγέας αμυντικών συστημάτων.
12) Αξιοποίηση της αμερικανικής παρουσίας στην χώρα – Έχει προταθεί παλαιοτέρα από τον ίδιο τον Υφυπουργό Άμυνας της σημερινής κυβέρνησης της ΝΔ, κ. Αλκιβιάδη Στεφανή, η μετατροπή της Ελλάδας σε κόμβο επισκευής στρατιωτικών ελικοπτέρων των ΗΠΑ, η οποία θα μπορούσε φυσικά να επεκταθεί και σε άλλα πεδία.
13) Συμμετοχή σε Κοινά Ευρωπαϊκά ή ΝΑΤΟΙΚΑ προγράμματα ανάπτυξης εξοπλισμών
Που πρέπει να εστιάσει την προσοχή της η Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία
1) Στην Ανάπτυξη UAV, Drones και παρόμοιων, μεσαίου ή μικρού μεγέθους μονάδων για παρακολούθηση, έρευνα και διάσωση
2) Στην Ανάπτυξη αποτελεσματικών συστημάτων διεξαγωγής ηλεκτρονικού Πολέμου
4) Στην Βελτίωση Ραντάρ – Τηλεπικοινωνιών
5) Στην διαδικτυακή ασφάλεια – Ο κλάδος της Διαδικτυακής ασφάλειας αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς κλάδους της αμυντικής βιομηχανίας καθώς αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στον χώρο της άμυνας εν γένει, όπως ενδεικτικά αναφέρει και το ΝΑΤΟ Review.
Συνεπώς η συνεχής παραγωγή νέων προηγμένων και αποτελεσματικών λογισμικών και καλυτέρα προστατευόμενων βάσεων δεδομένων θα ενισχύσει την εθνική άμυνα και θα αποτελέσει ελκυστικό προϊόν για ξένους αγοραστές. Παράλληλα αν η Αμυντική βιομηχανία καταφέρει να αναπτύξει τέτοιου είδους λογισμικά και καινοτόμα συναφή διαδικτυακά και ηλεκτρονικά προϊόντα η Ελλάδα θα εισέλθει δυναμικά στην εποχή της 4ης Βιομηχανικής επανάστασης.
5) Στην Παραγωγή υλικών υψηλής τεχνολογικής σχεδίασης για τον ατομικό εξοπλισμό των σωμάτων ασφαλείας
6) Στην αναβάθμιση των εξοπλισμών Νυχτερινής όρασης και σκόπευσης
7) Στα Συστήματα GIS (Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών) για στρατιωτική, περιβαλλοντική και διασωστική χρήση
8) Σε έξυπνα Αντιαεροπορικά συστήματα
9) Σε Βελτιωμένα βλήματα πιθανώς σχεδιασμένα να είναι συμβατά με διάφορα ειδή όπλων που έχει ήδη η Ελλάδα
10) Σε εξελιγμένα συστήματα ελέγχου πυρός για χερσαία οπλικά συστήματα (από τυφέκια έως άρματα μάχης) καθώς και συστήματα ενεργητικής προστασίας.
11) Στην δημιουργία εγχώριας (στο δυνατό βαθμό) εφοδιαστικής αλυσίδας για τα ελληνικά πολεμικά πλοία
Τέλος, για την βέλτιστη και πιο αποδοτική λειτουργιά της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, προτείνεται η επαναδιευθέτηση των τμημάτων της εταιρίας υπό τις ακόλουθες ονομασίες και εξειδικεύσεις ανάλογα με το έργο που αυτά επιτελούν: I) Τμήμα Παραγωγής, II) Τμήμα Εμπορίου, III) Τμήμα Έρευνας, IV) Τμήμα Σχεδιασμού και Ανάπτυξης προϊόντων, V) Τμήμα Marketing και Εξωστρέφειας, VI) Τμήμα Διεθνών σχέσεων, VII) Τμήμα Ανθρωπινού δυναμικού, VIII) Τμήμα Οικονομικής διαχείρισης, IX) Νομικό τμήμα, Χ) Τμήμα logistics. (Συνολικά 10 τμήματα)
*Ο Ζαφείριος Καραβίας, είναι απόφοιτος του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Ενώ κατέχει επίσης τίτλο μεταπτυχιακών σπουδών από το Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστήμιου Πειραιώς με αντικείμενο την Ναυτιλία και ειδίκευση στην «διοίκηση ναυτιλιακών επιχειρήσεων».
