Η Π.Α είναι γεγονός πως αντιμετωπίζει τον μεγαλύτερο όγκο της τουρκικής προκλητικότητας στον ακήρυχτο πόλεμο του Αιγαίου. Αυτός ο καθημερινός ψυχρός πόλεμος δεν απαιτεί μόνον αεροσκάφη πρώτης γραμμής ή ετοιμοπόλεμα πληρώματα αλλά απαιτεί ένα τεράστιο και εκτεταμένο δίκτυο διοικητικής μέριμνας και υποστήριξης. Τόσο εν καιρώ επιχειρήσεων όσο και εν καιρώ ειρήνης, τα μεταγωγικά αεροσκάφη της Π.Α σηκώνουν μεγάλο βάρος των καθημερινών απαιτήσεων της Π.Α από μεταφορά εφοδίων έως αεροδιακομηδές. Tα μεταγωγικά αεροσκάφη είναι απαραίτητα για την εύρυθμη και ομαλή λειτουργία της Π.Α.
Ο υφιστάμενος στόλος ταλαιπωρείται τα παρακάτω βασικά προβλήματα. Τις οριακές και χαμηλές διαθεσιμότητες παρά τον ικανό αριθμό αεροσκαφών στα χαρτιά, την παλαιότητα των αεροσκαφών C-130 με αποτέλεσμα να έχουν πολλαπλές βλάβες, την καθυστέρηση αξιοποίησης των C-17J Spartan αφού για χρόνια δεν είχαν FOS (τώρα τελευταία έχουν δρομολογηθεί κάποιες εξελίξεις αλλά το πρόβλημα παραμένει υπαρκτό) και το διαρκές πάρεργο που υφίστανται στις μοίρες. Στα υπόστεγα των 354, 355 και 356 μοιρών άνθρωποι και μηχανές έχουν φτάσει στα όρια τους. Όσο φιλότιμο και μεράκι και εάν υπάρχει από μηχανικούς και τεχνικούς, θαύματα δεν γίνονται εάν δεν υπάρχει κεντρικός σχεδιασμός σε θέματα ροής ανταλλακτικών, χρόνων παράδοσης αεροσκαφών από την ΕΑΒ και αντικαταστάση του υφιστάμενου υλικού. Ως εκ τούτων τα χρόνια περνάνε και έτσι η κατάσταση διαμορφώνεται ως εξής:
Τα νεότερα C-130 της ΠΑ ήδη «πετούν» εδώ και 42 χρόνια, ενώ τα παλαιότερα εδώ και 55 χρόνια! Παρά το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού που έχουν υποστεί, μοιραία βρίσκονται κοντά στο τέλος της επιχειρησιακής του ζωής, ιδιαίτερα τα C-130B. Δυστυχώς, σε μια δύσκολα οικονομικά εποχή για την Ελλάδα, προκύπτει ζήτημα αντικατάστασης τουλάχιστον των πέντε παλαιότερων C-130B από το 2025 και μετά και τούτο διότι το πρόγραμμα αναβάθμισης τους εφαρμόστηκε σύμφωνα με τα πρότυπα του προγράμματος «HERC 2020» (το «HERC 2020» έχει σχεδιαστεί ειδικά για αεροσκάφη C-130 με στόχο την παράταση της επιχειρησιακή ζωή τους για 15-20 χρόνια με χαμηλό και ανταγωνιστικό κόστος).
Το ενδιαφέρον της Ελλάδος για την απόκτηση C-130 εκδηλώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1960, οπότε και αποφασίστηκε η προμήθεια τεσσάρων C-130E (θα παραλαμβάνονταν το 1968). Ωστόσο το πραξικόπημα της 21η Απριλίου του 1967 και το εμπάργκο πώλησης αμερικανικών όπλων προς την Ελλάδα είχε ως αποτέλεσμα να ακυρωθεί το πρόγραμμα. Τελικά, τον Ιούνιο του 1974 η Ελλάδα προχώρησε στην παραγγελία 18 αεροσκαφών της νεότερης έκδοσης C-130H.
Το πρώτο αεροσκάφος παραδόθηκε το Σεπτέμβριο του 1975, ενώ έως το Μάιο του 1977 η Ελλάδα είχε παραλάβει 12 αεροσκάφη, οπότε και ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα, καθώς η αμερικανική κυβέρνηση είχε ήδη ενημερώσει την ελληνική πλευρά ότι η αρχική παραγγελία των 18 αεροσκαφών θα περιοριζόταν στα 12 για λόγους «ισορροπίας δυνάμεων με την Τουρκία»! Μετά την απώλεια δύο αεροσκαφών σε υπηρεσία απομένουν δέκα αεροσκάφη, δύο εκ των οποίων είναι εξοπλισμένα με συστήματα ηλεκτρονικών υποκλοπών και υποκλοπών σημάτων. Τα πέντε C-130B αποκτήθηκαν μεταχειρισμένα το 1991 από τα αμερικανικά αποθέματα.
Το 2002 υπογράφηκε σύμβαση ύψους $ 90.000.000 για την αναβάθμιση των 15 C-130B/-130H της ΠΑ, στο πλαίσιο της πρότασης AUP (Aviation Upgrade Program) της καναδικής Spar Aerospace (πλέον L-3 Communications). Το πρώτο αναβαθμισμένο αεροσκάφος παραδόθηκε στην ΠΑ το Δεκέμβριο του 2004, ενώ το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 2010. Στο πλαίσιο του προγράμματος AUP, στα αεροσκάφη εγκαταστάθηκε νέος, ψηφιακής τεχνολογίας, θάλαμος διακυβέρνησης και νέα ηλεκτρονικά συστήματα, συστήματα επικοινωνιών και βοηθήματα πλοήγησης. Επιπλέον τα αεροσκάφη εφοδιάστηκαν και με νέα, πιο εργονομικά και πιο ασφαλή, καθίσματα εργασίας για το πλήρωμα, η εγκατάσταση των οποίων έγινε δωρεάν, ως αντισταθμιστικό όφελος, ενώ, παράλληλα με την εφαρμογή τους προγράμματος AUP, εφαρμόστηκε και πρόγραμμα γενικής εργοστασιακής επιθεώρησης, συντήρησης και επισκευής.
Τι μπορεί όμως να αντικαταστήσει το C-130B Hercules. Η επιλογή αφορά στο αεροσκάφος C-130J Super Hercules της Lockheed Martin. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι παρά τη διατήρηση της ίδιας ονομασίας, πρόκειται για νέα αεροσκάφη (εντάχθηκαν σε υπηρεσία το 1999) και όχι για κάποιο εκτεταμένο πρόγραμμα αναβάθμισης παλαιότερων C-130 στο επίπεδο C-130J.
Από πλευράς ομοιοτυπίας αλλά και συμφέροντος της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας το C-130J καλύπτει καλύτερα τις ανάγκες μας καθώς η ΕΑΒ (Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία) έχει αναλάβει την κατασκευή και συναρμολόγηση κύριων συγκροτημάτων της ατράκτου του C-130J, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 30% του αεροσκάφους. Μια άλλη λύση, η οποία εξετάστηκε στο παρελθόν από την ΠΑ και προκρίθηκε προς υλοποίηση, αλλά τελικά παράπεσε στις «καλένδες» λόγω μείωσης των εξοπλισμών, ήταν η προμήθεια αεροσκαφών διπλού ρόλου (εναέριου ανεφοδιασμού και μεταφορών).
Φυσικά αυτή η λύση είναι πολλή ακριβή και μακριά από τα ελληνικά οικονομικά δεδομένα, αφού ένα τέτοιο αεροσκάφος κοστίζει περί τα € 150-200 εκατομμύρια! Πάντως στη διεθνή αγορά υπάρχουν αρκετές διαθέσιμες προτάσεις, όπως τα ευρωπαϊκά Α-310-300 ΜRTT (Multi-Role Tanker-Transport) και A-330-200 ή τα αμερικανικά της Boeing. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το A-310-300 MRTT μπορεί να μεταφέρει 37 τόνους φορτίου, το A-330-200 MRTT 43 τόνους φορτίου, ενώ το KC-767A 32,5 τόνους φορτίου.
Σε αντιδιαστολή η Τουρκία θα διαθέτει στο εγγύς μέλλον 72 μεταφορικά αεροσκάφη (44 CN-235-100 των έξι τόνων, 6/12 C-130B/-130E των 20,4 τόνων και 10 A-400M Atlas των 37 τόνων).
Σε κάθε περίπτωση παράλληλα με την προμήθεια νέων C-130J σε ένα αριθμό που δεν θα ξεπερνά τα 4 έως 6 αεροσκάφη προέχει το ζήτημα της απρόσκοπτης υποστήριξης των υφιστάμενων C-27J Spartan τα οποία είναι αεροσκάφη με αξιόλογες δυνατότητες και επιδόσεις ενώ διαθέτουν πολύ σύγχρονα και ικανά ηλεκτρνικά.
Η ουσία είναι πως η Π.Α πρέπει άμεσα να λάβει αποφάσεις σχετικά με το μέλλον των μεταγωγικών αεροσκαφών αφού η τωρινή κατάσταση είναι πολύ σοβαρή και οι συνέπειες δεν θα αργήσουν να φανούν. Πολλές φορές συζητάμε για νέα μαχητικά ή για νέα όπλα και αισθητήρες αλλά μας διαφεύγουν πολύ σημαντικά επιχειρησιακά θέματα όπως αυτό της επιμελητείας. Τα παραπάνω πρέπει άμεσα να απασχολήσουν την πολιτική ηγεσία με γνώμονα την υφιστάμενη αξιοποίηση των αεροσκαφών που ήδη υπηρετούν και τον προγραμματισμό για την επόμενη ημέρα που θα περιλαμβάνει απόκτηση νέων αεροσκαφών.
