Σήμερα η Αεροπορία Στρατού (ΑΣ) βρίσκεται σε μια φάση προετοιμασίας, την οποία επιβάλει η επικείμενη ενίσχυση της με νέα μέσα, ενώ ταυτόχρονα δρομολογούνται ή αναμένεται να δρομολογηθούν σύντομα διαδικασίες αξιοποίησης των εν υπηρεσία μέσων. Η ΑΣ διαθέτει ισχύ και σύγχρονα μέσα, αλλά έχει και ανάγκες, μικρές και μεγάλες, λιγότερο ή περισσότερο πιεστικές

Για να δώσουμε μια όσο το δυνατό πιο ολοκληρωμένη εικόνα, συγκεντρώσαμε και σας παρουσιάζουμε όλες τις πληροφορίες που έχουμε στη διάθεση μας σχετικά με τα διαθέσιμα μέσα και τα τρέχοντα εξοπλιστικά προγράμματα, μικρά και μεγάλα, που αφορούν στην ΑΣ.

H ΑΣ συγκροτήθηκε σχετικά πρόσφατα, μόλις το 1997. Σήμερα διαθέτει, συνολικά, 207 αεροπορικά μέσα (στους αριθμούς συμπεριλαμβάνονται και τα υπό παραλαβή ελικόπτερα), εκ των οποίων 195 ελικόπτερα, επιθετικά και μεταφορικά, και 12 αεροσκάφη. Συγκεκριμένα διαθέτει 28 επιθετικά ελικόπτερα, 167 μεταφορικά και εκπαιδευτικά ελικόπτερα και 12 αεροσκάφη ως εξής:

-28 επιθετικά ελικόπτερα AH-64 Apache της αμερικανικής Boeing, εκ των οποίων 19 είναι της έκδοσης AH-64A+ Apache, επτά (7) είναι της έκδοσης AH-64D Apache και δύο (2) είναι της έκδοσης AH-64D Longbow Apache.

-30 μεταφορικά ελικόπτερα CH-47 Chinook της αμερικανικής Boeing, εκ των οποίων εννέα (9) της έκδοσης CH-47CG Chinook, έξι (6) της έκδοσης CH-47SD Chinook και 15 της έκδοσης CH-47D Chinook (αγοράστηκαν μεταχειρισμένα από τα αμερικανικά αποθέματα).

-20 μεταφορικά ελικόπτερα NH-90 της ευρωπαϊκής κοινοπραξίας NH Industries, εκ των οποίων 16 της έκδοσης τακτικών μεταφορών TTH (Tactical Transport Helicopter) και τέσσερα (4) της έκδοσης ειδικών επιχειρήσεων.

-85 μεταφορικά ελικόπτερα UH-1H Iroquois της αμερικανικής Bell, εκ των οποίων 23 της έκδοσης AB-205 και 39 της έκδοσης AB-205A1, αμφότερα της ιταλικής AgustaBell (κατασκευάστηκαν στην Ιταλία, κατόπιν αδείας της Bell).

-1 μεταφορικό ελικόπτερο AB-212 της ιταλικής AgustaBell (UH-1N Twin Huey που κατασκευάστηκε στην Ιταλία, κατόπιν αδείας της Bell). Χρησιμοποιείται σε ρόλο μεταφοράς υψηλών προσώπων.

-14 μεταφορικά ελικόπτερα AB-206B της ιταλικής AgustaBell (Bell-206B JetRanger) που κατασκευάστηκαν στην Ιταλία, κατόπιν αδείας της Bell). Χρησιμοποιούνται σε εκπαιδευτικό ρόλο και σε ρόλο πτητικής συντήρησης.

-17 εκπαιδευτικά ελικόπτερα S-300C της αμερικανικής Sikorsky.

-3 αεροσκάφη C-12 Huron της αμερικανικής Beechcraft, εκ των οποίων ένα (1) της έκδοσης C-12C, ένα (1) της έκδοσης C-12R Huron και ένα (1) της έκδοσης C-12AP Huron. Τα C-12C/R Huron χρησιμοποιούνται σε ρόλο μεταφοράς υψηλών προσώπων, ενώ το C-12AP Huron χρησιμοποιείται σε ρόλο αεροφωτογράφισης.

-9 αεροσκάφη U-17A/B Sky Wagon της αμερικανικής Cessna (στρατιωτική έκδοση του πολιτικού Cessna-185). Βρίσκονται σε διαδικασία απόσυρσης, ίσως σε υπηρεσία παραμένουν λιγότερα από εννέα (9) αεροσκάφη.

Η σύμβαση συνολικού ύψους $ 505.000.000, για την προμήθεια 12 επιθετικών ελικοπτέρων AH-64A+ Apache, υπογράφηκε το Δεκέμβριο του 1991, ενώ τον Αύγουστο του 1992 ασκήθηκε το δικαίωμα προαίρεσης για την προμήθεια οκτώ (8) επιπλέον ελικοπτέρων του ίδιου τύπου. Οι παραδόσεις ξεκίνησαν τον Αύγουστο και ολοκληρώθηκαν το Δεκέμβριο του 1995. Σήμερα σε υπηρεσία παραμένουν 19 ελικόπτερα, μετά την απώλεια ενός (1).

Ακολούθησε, τον Αύγουστο του 2003, η υπογραφή της σύμβασης συνολικού ύψους $ 593.546.882 για την προμήθεια 12 AH-64 Apache, εκ των οποίων εννέα (9) της έκδοσης AH-64D Apache και τριών (3) της έκδοσης AH-64D Longbow Apache. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το συνολικό κόστος του προγράμματος αυξήθηκε στα $ 663.226.963, λόγω της προμήθειας 12 ολοκληρωμένων συστημάτων αυτοπροστασίας HIDAS (Helicopter Integrated Defensive Aids System).

Οι παραδόσεις επρόκειτο να ξεκινήσουν το Φεβρουάριο και να ολοκληρωθούν το Μάιο του 2007. Ωστόσο, λόγω της εμφάνισης κάποιων τεχνικών προβλημάτων, η επίσημη παραλαβή τους έγινε τμηματικά σχεδόν 2,5 χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 2009, όταν παρελήφθησαν επτά (7) ελικόπτερα, και το Νοέμβριο του ίδιου έτους, όταν παρελήφθησαν πέντε (5) ελικόπτερα. Η αρχική σύμβαση του 2003 προέβλεπε και δικαίωμα προαίρεσης για την προμήθεια τεσσάρων (4) επιπλέον ελικοπτέρων, εκ των οποίων τριών (3) της έκδοσης AH-64D Apache και ενός (1) της έκδοσης AH-64D Longbow Apache, αλλά δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ. Από τα 12 AH-64D Apache και Longbow Apache σε υπηρεσία παραμένουν εννέα (9), εκ των οποίων επτά (7) AH-64D Apache και δύο (2) AH-64D Longbow Apache, μετά την απώλεια δύο (2) και ενός (1) αντίστοιχα.

Για τον εξοπλισμό του στόλου των AH-64 Apache, η ΑΣ έχει προμηθευτεί 1.357 αντιαρματικά βλήματα τύπου AGM-114 Hellfire της αμερικανικής Lockheed Martin (τουλάχιστον, πρόκειται για βεβαιωμένες παραλαβές). Συγκεκριμένα, το 1991 αγοράστηκαν 446 βλήματα της έκδοσης AGM-114A1 Basic Hellfire μέγιστου βεληνεκούς 8 χιλιομέτρων, τα οποία παρελήφθησαν το 1995. Το 1998 αγοράστηκαν άλλα 248 βλήματα της έκδοσης AGM-114K Hellfire II, τα οποία παρελήφθησαν την περίοδο 2000-2001. Το 2007 αγοράστηκαν 663 βλήματα, εκ των οποίων 633 της έκδοσης AGM-114K1 Hellfire II, 24 της έκδοσης AGM-114Μ1 Hellfire II (για χρήση από τα ελικόπτερα ναυτικής συνεργασίας S-70B/-70B6 Aegean Hawk), τρία (3) εκπαιδευτικά M-36E και τρία (3) βλήματα Μ-34 εκμάθησης διαδικασιών (τα 663 βλήματα παρελήφθησαν την περίοδο 2009-2010).

Ομοίως, το 1991 αγοράστηκαν 5.520 ρουκέτες τύπου Hydra-70 διαμετρήματος 70 χιλιοστών και μέγιστου βεληνεκούς 10,5 χιλιομέτρων (8 χιλιόμετρα είναι το δραστικό βεληνεκές) της αμερικανικής General Dynamics, ενώ το Μάρτιο του 1997 αγοράστηκαν άλλες 11.000 περίπου ρουκέτες του ίδιου τύπου (οι αριθμοί αφορούν σε βεβαιωμένες παραλαβές).

Σε γενικές γραμμές τα 28 AH-64 Apache μόλις και με τα βίας καλύπτουν τις επιχειρησιακές απαιτήσεις του ΕΣ, στο μέτωπο της Θράκης και του Αιγαίου. Η συνθήκη αυτή όμως αναμένεται να αλλάξει με την έλευση και την αξιοποίηση των 70 OH-58D Kiowa Warrior. Με την προσθήκη των OH-58D Kiowa Warrior τα AH-64 θα «απαλλαγούν» από σημαντικό επιχειρησιακό φόρτο, κάτι που πρακτικά σημαίνει, μικρότερη καταπόνηση, μικρότερες απαιτήσεις και δαπάνες συντήρησης και μεγαλύτερη διαθεσιμότητα.

Το σημαντικότερο πρόβλημα βρίσκεται στα 19 παλαιότερα AH-64A+ Apache τα οποία θα πρέπει να υποστούν πρόγραμμα αναβάθμισης, δεδομένου ότι βρίσκονται σε υπηρεσία για πάνω από 20 χρόνια και ενσωματώνουν τεχνολογία της δεκαετίας του 1980 (στις ΗΠΑ τα πρώτα AH-64A Apache εντάχθηκαν σε υπηρεσία το 1986). Εάν τα AH-64+ Apache παραμείνουν ως έχουν θα απαξιωθούν σύντομα, ενώ η τεχνική τους υποστήριξη θα γίνεται ολοένα και δυσκολότερη.

Αν και τα ελικόπτερα έχουν και απολαμβάνουν επαρκή υποστήριξη σε ανταλλακτικά, λόγω της διάθεσης μεγάλων ποσοτήτων αναλώσιμων και απαρτίων, αυτό συμβαίνει για τα κύρια συγκροτήματα και υπό-συγκροτήματα των ελικοπτέρων. Πρόβλημα υποστήριξης υπάρχει σε μικρό αριθμό υπό-συστημάτων τα οποία η κατασκευάστρια εταιρία έχει σταματήσει να υποστηρίζει, λόγω μεταβίβασης της γραμμής παραγωγής σε νεότερα υπό-συστήματα.

Σύμφωνα με πληροφορίες μας η ΑΣ μελετά και επεξεργάζεται ένα μικρό μεν αλλά σημαντικό πρόγραμμα επιλεκτικής αναβάθμισης των 19 AH-64+ Apache, συνολικού ύψους € 30 εκατομμυρίων, με στόχο την αντικατάσταση των υπό-συστημάτων που δεν μπορούν πλέον να υποστηριχτούν. Οι πρώτες επαφές με την Boeing έχουν ήδη γίνει.

Δεδομένου του μεγάλου κόστους που απαιτεί ένα πρόγραμμα αναβάθμισης των 19 AH-64+ Apache στο επίπεδο AH-64D Longbow Apache (υπολογίζεται στα € 570-665 εκατομμύρια για την αναβάθμιση, δηλαδή € 30-35 εκατομμύρια ανά ελικόπτερο, και επιπλέον € 110-125 εκατομμύρια για τη σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης) η ΑΣ έχει στραφεί στην απόκτηση μεταχειρισμένου υλικού από τις ΗΠΑ, δεδομένου ότι η συγκυρία ευνοεί μια τέτοια προσπάθεια για δύο λόγους: (α) Λόγω του εξαιρετικού επιπέδου των Ελληνοαμερικανικών σχέσεων και (β) Λόγω του γεγονότος ότι ο Αμερικανικός Στρατός εντάσσει σε υπηρεσία τη νέα έκδοση AH-64E Guardian Apache, αποσύροντας ταυτόχρονα ελικόπτερα της έκδοσης AH-64D Longbow Apache.

Πάντως η πιθανή προμήθεια μεταχειρισμένων AH-64D Longbow Apache, από τα αποθέματα του Αμερικανικού Στρατού, αναμένεται να γίνει, εάν τελικά γίνει, περί το 2025, όταν θα έχουν εντάξει σε υπηρεσία ικανός αριθμός AH-64Ε Guardian Apache, σε ποσοστό άνω του 50% του δυναμολογίου, και έχουν αποσυρθεί ισάριθμα AH-64D Longbow Apache. Εφόσον υπάρξει αυτή η συνθήκη τα αποσυρόμενα AH-64D Longbow Apache θα είναι διαθέσιμα προς τρίτες χώρες, με προβάδισμα για τις χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με την πάγια τακτική του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών.

Για το πρόγραμμα των OH-58D Kiowa Warrior έχουμε αναφερθεί σε αρκετές αναρτήσεις μας. Εδώ θα σημειώσουμε ότι η έλευση τους, η οποία είχε προγραμματιστεί να γίνει τον Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους, έχει λάβει παράταση λίγων μηνών και πλέον η παραλαβή του συνόλου των ελικοπτέρων αναμένεται για το 2019.

Κατά τα άλλα ο ισχύον επιχειρησιακός σχεδιασμός δεν έχει αλλάξει: Από τα 70 ελικόπτερα, τα οποία αποκτούμε έναντι μόλις $ 49 εκατομμυρίων, τα 36 θα είναι εξοπλισμένα με πλήρες πακέτο επικοινωνιών, αεροναυτιλίας-ραδιοναυτιλίας και οπλικών συστημάτων, τα 24 θα είναι μερικώς εξοπλισμένα με βασικό εξοπλισμό επικοινωνιών και ναυτιλίας, ενώ 10 θα χρησιμοποιηθούν στην εκπαίδευση.

Η αρχική πληροφόρηση που είχαμε ήταν ότι 10 ελικόπτερα θα χρησιμοποιούνταν ως πηγή άντλησης ανταλλακτικών, αλλά τελικά διευκρινίστηκε ότι θα χρησιμοποιηθούν ως εκπαιδευτικά, δεδομένου ότι η ΑΣ φρόντισε να «σαρώσει» όσο μεγαλύτερο απόθεμα ανταλλακτικών μπορούσε ώστε να εξασφαλίσει υψηλές διαθεσιμότητες. Ενδεικτικό του όγκου των ανταλλακτικών που θα παραλάβει η ΑΣ είναι το ότι η ονομαστική αξία του όλου προγράμματος (ελικόπτερα και ανταλλακτικά) ανέρχεται στα $ 580 εκατομμύρια.

Τα 70 ελικόπτερα που θα παραλάβει η Ελλάδα κατασκευάστηκαν την περίοδο 1991-2011 και καταγράφουν 5.800 ώρες πτήσης κατά μέσο όρο. Δεδομένου του μεγάλου αριθμού των OH-58D Kiowa Warrior που θα παραλάβει η ΑΣ είναι προφανές ότι θα πρέπει να υπάρξουν αλλαγές σε οργανωτικό επίπεδο και προσθήκη νέων μονάδων. Ωστόσο, μέχρι να συμβεί κάτι τέτοιο τα OH-58D Kiowa Warrior θα υπαχθούν στο 1^ο και 2^ο Τάγμα Επιθετικών Ελικοπτέρων (ΤΕΕΠ), παράλληλα με τα AH-64 Apache, με τα οποία μπορούν να επιχειρήσουν αρμονικά.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα OH-58D Kiowa Warrior αποκτήθηκαν «με το βλέμμα» στην ΑΣΔΕΝ και όχι τυχαία, αν δούμε σε ποιες γεωγραφικές περιοχές ασκείται η τουρκική προκλητικότητα. Το ΓΕΣ (Γενικό Επιτελείο Στρατού) έχει αντιληφθεί την αξία της ταχυκίνησης και της ευελιξίας, ιδιαίτερα στο επιχειρησιακά απαιτητικό περιβάλλον της ΑΣΔΕΝ, όπου λόγω της πληθώρας των νησιών, των νησίδων και των βραχονησίδων η Τουρκία διαθέτει επιχειρησιακό πλεονέκτημα ως προς την επιλογής του χώρου που θα πλήξει.

Συνεπώς η Ελλάδα χρειάζεται δυνάμεις, έτοιμες να επέμβουν ανά πάσα στιγμή. Τόσο η προμήθεια των OH-58D Kiowa Warrior, όσο και η οργανική ένταξη τους στην ΑΣΔΕΝ, εντάσσεται σ’ αυτή τη λογική, δεδομένου ότι τα ελικόπτερα μπορούν να αναλάβουν σειρά αποστολών όπως υποστήριξη αεροαποβατικών επιχειρήσεων, ένοπλη αναγνώριση, κατάδειξη στόχων στο πυροβολικό, προσβολή αποβατικών δυνάμεων, αντιαρματικός αγώνας κ.ά.

Η απόφαση της προμήθειας 10 ελικοπτέρων CH-47C Chinook πάρθηκε το 1980. Τα ελικόπτερα κατασκευάστηκαν στην ιταλική γραμμή παραγωγής. Οι παραδόσεις ξεκίνησαν το 1981, οπότε παραδόθηκαν πέντε (5) ελικόπτερα και ολοκληρώθηκαν το 1988, με την παράδοση των υπολοίπων πέντε (5) ελικοπτέρων. Το 1983 σημειώθηκε ατύχημα όταν ένα CH-47C Chinook είχε «βαριά προσγείωση» στη Σάμο, κατά τη διάρκεια αποστολής μεταφορά ενός ραντάρ. Το ελικόπτερο δεν επισκευάστηκε ποτέ, ούτε αποκαταστάθηκε στην υπηρεσία, αλλά χρησιμοποιήθηκε ως πηγή άντλησης ανταλλακτικών.

Το 1992 αποφασίστηκε η αναβάθμιση των εννέα (9) εν υπηρεσία CH-47C Chinook στο επίπεδο CH-47CG. Οι εργασίες αναβάθμισης, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν τη διετία 1994-1995, αφορούσαν στην αντικατάσταση των κινητήρων T55-L-11, μέγιστης ισχύος 3.750 ίππων, από τους T55-L-714A μέγιστης ισχύος 4.867 ίππων, την αναβάθμιση του συστήματος μετάδοσης της κίνησης, την αντικατάσταση των ελίκων με νέες, κατασκευασμένες από σύνθετα υλικά, τη βελτίωση της εργονομίας του πιλοτηρίου, την αντικατάσταση τμημάτων των ηλεκτρικών και των υδραυλικών συστημάτων, την τοποθέτηση νέων δεξαμενών καυσίμου μεγαλύτερης χωρητικότητας καυσίμου, την εγκατάσταση νέου συστήματος ανάρτησης εξωτερικού φορτίου τριών σημείων, την αναβάθμιση του συστήματος ελέγχου και σταθεροποίησης της πτήσης και την αναβάθμιση των συστημάτων επικοινωνίας και ναυτιλίας.

Το 1999 αποφασίστηκε η προμήθεια επτά (7) επιπλέον ελικοπτέρων της έκδοσης CH-47SD Chinook, οι παραδόσεις των οποίων ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2001 και ολοκληρώθηκαν αργότερα το ίδιο έτος. Σήμερα σε υπηρεσία παραμένουν έξι (6) CH-47SD Chinook, μετά την απώλεια ενός (1).

Τον Δεκέμβριο του 2014 η υπηρεσία DSCA (Defense Security Cooperation Agency) ενημέρωσε το Κογκρέσο για την πιθανή πώληση στην Ελλάδα 10 ελικοπτέρων CH-47D Chinook μαζί με εργασίες εργοστασιακής συντήρησης, επισκευής, αποκατάστασης και προσαρμογής, λογισμικό, υλικά τεχνικής υποστήριξης και εκπαίδευσης, βιβλιογραφία και εκπαίδευση προσωπικού με συνολικό δυνητικό κόστος $ 150.000.000.

Τον Νοέμβριο του 2015 έγινε γνωστό ότι κατακυρώθηκε η συγκεκριμένη προμήθεια, με δικαίωμα προαίρεσης για τη δωρεάν προμήθειας άλλων πέντε (5) ελικοπτέρων, το οποίο και ενεργοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2017. Το κόστος του προγράμματος ανήλθε στα $ 125.840.802. Η προκαταβολή των $ 23.000.000 έγινε το Φεβρουάριο του 2016, ενώ η εξόφληση του ποσού αναμένεται να πραγματοποιηθεί την περίοδο 2016-2022.

Τον Απρίλιο του 2016 ολοκληρώθηκε η επιλογή των καταλληλότερων ελικοπτέρων, μετά από επιτόπια επιθεώρηση αρμόδιας επιτροπής του ΓΕΣ, σε συνεργασία με την ΑΣ, ενώ τον Ιούλιο του 2016 ανακοινώθηκε πως εγκρίθηκε, από τις αρμόδιες αμερικανικές αρχές, η δωρεάν παραχώρηση δύο (2) εξομοιωτών πτήσης.

Τα πρώτα τρία (3) ελικόπτερα κατέφθασαν στην Ελλάδα το Νοέμβριο του 2016 μαζί με 23 κινητήρες T55-GA-714A, 12 συστήματα προειδοποίησης επερχόμενου βλήματος AN/AAR-57 CMWS, 12 σταθμούς ασυρμάτου HF AN/ARC-220, 12 σταθμούς ασυρμάτου VHF AM-FM AN/ARC-186, 12 σταθμούς ασυρμάτου UHF-AM AN/ARC-164, 12 συστήματα VOR ILS AN/ARN 123, 12 συστήματα ραδιοκατεύθυνσης AN/ARN-89 ή AN/ARN-149, 12 συστήματα ναυτιλίας (Doppler/GPS) τύπου AN/ASN-128, 12 σταθμούς ασυρμάτου τύπου AN/ARC-201D ή AN/ARC-201E, 12 αναμεταδότες IFF AN/APX-118, τρείς αναμεταδότες IFF AN/APX-118A και 12 δέκτες προειδοποίησης ραντάρ AN/APR-39A(V)1.

Άλλα τρία (3) ελικόπτερα παρελήφθησαν τον Φεβρουάριο του 2017, ενώ τον Απρίλιο του 2017 η υπηρεσία DSCA ανακοίνωσε τη δωρεάν παραχώρηση στην Ελλάδα πέντε (5) επιπλέον CH-47D Chinook, επτά συστημάτων προειδοποίησης βλημάτων CMWS, 12 κινητήρων T55-GA-714A, σχετικού εξοπλισμού αποστολής, επικοινωνιών, λογιστικής υποστήριξης, ανταλλακτικών, εκπαίδευσης και λοιπών υλικών και υπηρεσιών. Λίγες ημέρες πριν η ΑΣ είχε παρέλαβε άλλα τρία (3) ελικόπτερα.

Συνολικά σήμερα η ΑΣ έχει παραλάβει εννέα (9) CH-47D Chinook, ενώ το 10^ο και τελευταίο ελικόπτερο αναμένεται να παραληφθεί τον προσεχή Δεκέμβριο. Στη συνέχεια αναμένεται να αρχίσουν οι παραδόσεις των πέντε (5) CH-47D Chinook του δικαιώματος προαίρεσης.

Σε επιχειρησιακό επίπεδο τα 30 CH-47 Chinook αναμένεται να αναλάβουν την υποστήριξη κρίσιμων μονάδων του Ελληνικού Στρατού (ΕΣ) όπως είναι οι Αερομεταφερόμενες Ταξιαρχίες, οι δυνάμεις Καταδρομών και Αλεξιπτωτιστών και το ΤΕΝΕΦ (Τάγμα Εναέριου Εφοδιασμού). Σημαντικό μειονέκτημα η έλλειψη εξωτερικών δεξαμενών καυσίμου, κάτι που μειώνει σημαντικά την εμβέλεια των ελικοπτέρων.

Τον Αύγουστο του 2003 υπογράφηκε η σύμβαση, συνολικού ύψους $ 657.523.069, για την προμήθεια 20 ελικοπτέρων NH-90, εκ των οποίων 16 της έκδοσης τακτικών μεταφορών και τεσσάρων (4) της έκδοσης ειδικών επιχειρήσεων (η αρχική σύμβαση προβλέπει και την παράδοση τεσσάρων συλλογών μετατροπής ελικοπτέρων της έκδοσης τακτικών μεταφορών σε ελικόπτερα διακομιδής τραυματιών).

Στη διαμόρφωση ειδικών επιχειρήσεων το NH-90 ενσωματώνει μεταξύ άλλων: Σύνθετο σύστημα νυχτερινής όρασης και πτήσης αποτελούμενο από σύστημα FLIR και ενσωματωμένες διόπτρες νυχτερινής όρασης και πτήσης, ραντάρ καιρού, ολοκληρωμένο σύστημα προειδοποίησης (οπτικό και ηχητικό) προσέγγισης εμποδίων για μεγαλύτερη ασφάλεια πτήσεων, υποθαλάσσιο σηματοδότη θέσεως για τον άμεσο εντοπισμό του ελικοπτέρου σε περίπτωση πτώσης του σε θάλασσα, ατομικό σύστημα εντοπισμού για τον άμεσο εντοπισμό του πληρώματος σε περίπτωση ατυχήματος, βαρούλκο διασώσεως, θωράκιση κ.ά.

Σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα, η παράδοση του 1^ου ελικοπτέρου θα έπρεπε να γίνει το Δεκέμβριο του 2005, έξι (6) ελικόπτερα έπρεπε να παραδοθούν το 2006, πέντε (5) το 2007, έξι (6) το 2008 και δύο (2) το 2009. Ωστόσο, κατά διάρκεια των δοκιμών αποδοχής του 1^ου ελικοπτέρου προέκυψαν πολλές τεχνικές παρατηρήσεις και προβλήματα (περί τις 200 σύμφωνα με το ΓΕΣ) που έκριναν τα ελικόπτερα ως μη αποδεκτά από την ελληνική πλευρά.

Μετά από σειρά διαπραγματεύσεων, η κατασκευάστρια εταιρία δεσμεύτηκε για την επίλυση των τεχνικών παρατηρήσεων και προβλημάτων, η καθυστέρηση όμως των παραδόσεων ενείχε ποινική ρήτρα ύψους € 34.000.000, η οποία συμπεριλήφθηκε ως σχετικός όρος στην αρχική σύμβαση. Τελικά το ζήτημα επιλύθηκε τον Αύγουστο του 2010 με την υπογραφή σχετικής τροποποίησης της αρχικής σύμβασης.

Σύμφωνα με τους όρους της τροποποίησης η κατασκευάστρια εταιρία ανέλαβε την ευθύνη της καθυστέρησης, κατέβαλε αποζημίωση ύψους € 70.030.540, χορήγησε πίστωση ύψους € 20.000.000 για υλικά και υπηρεσίες εν συνεχεία υποστήριξης, παρείχε επιπρόσθετα υλικά και υπηρεσίες εκτιμώμενου ύψους € 30.000.000, παρακράτησε ποσό ύψους € 4.800.000 (€ 1.200.000 για κάθε ένα από τα τέσσερα ελικόπτερα μέχρι την ολοκλήρωση των εργασιών επισκευής τους), ενώ προβλέφθηκε ποινική ρήτρα ύψους € 120.000.000 σε περίπτωση εκ νέου εκτροχιασμού του προγράμματος.

Μέχρι τότε, δηλαδή τον Αύγουστο του 2010, η Ελλάδα είχε καταβάλει την προκαταβολή ύψους € 263.009.227,60 (δηλαδή το 40% της αξίας της σύμβασης). Συνεπώς απέμενε η καταβολή του ποσού των € 394.513.841,40 – € 70.030.540 (συμφωνημένη αποζημίωση) = € 324.483.301,40.

Έτσι, τα δύο (2) πρώτα ελικόπτερα παραδόθηκαν στην ΑΣ τον Ιούνιο του 2011, ενώ μέχρι τον Οκτώβριο του 2013 είχαν παραδοθεί επτά (7) ελικόπτερα. Ακολούθησε η παράδοση του 8^ου ελικοπτέρου, τον Απρίλιο του 2014, του 9^ου ελικοπτέρου, τον Ιούλιο του 2014, του 10^ου ελικοπτέρου, το Νοέμβριο του 2014, και του 11^ου ελικοπτέρου, τον Δεκέμβριο του 2014.

Τον Φεβρουάριο του 2015, ενώ έπρεπε να παραδοθεί το 12^ο ελικόπτερο, τέθηκε, από την ελληνική πλευρά, ζήτημα έλλειψης τεχνικής υποστήριξης. Το θέμα της τεχνικής υποστήριξης των NH-90 προκάλεσε αντιδράσεις, όταν ο νέος Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Πάνος Καμμένος, ενημέρωσε την κατασκευάστρια εταιρεία πως δεν θα γίνει η παραλαβή του 12^ου ελικοπτέρου, ότι δεν θα καταβληθεί η τελευταία δόση (ύψους € 110.000.000 περίπου) και ότι δεν θα υπογραφεί η σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης των ΝΗ-90, ύψους € 75.500.000, την οποία είχε εγκρίνει η αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή τον Ιούλιο του 2014, δηλαδή πριν ολοκληρωθεί ο έλεγχος της αρχικής και της τροποποιημένης σύμβασης, του 2003 και του 2010 αντίστοιχα, από τις αρμόδιες ελληνικές αρχές (μέχρι τότε το Ελληνικό Δημόσιο είχε ήδη αποπληρώσει περίπου το 70% του συνολικού τιμήματος).

Τελικά, όταν διαπιστώθηκε, από την ελληνική πλευρά, ότι η άρνηση παραλαβής των ελικοπτέρων επιβάρυνε το Ελληνικό Δημόσιο με έξοδα φύλαξης, το ζήτημα εξετάστηκε εκ νέου, με αποτέλεσμα το 12^ο ελικόπτερο να παραδοθεί τον Απρίλιο του 2017, το 13^ο ελικόπτερο να παραδοθεί τον Ιούνιο του 2017 και το 14^ο ελικόπτερο να παραδοθεί τον Οκτώβριο του 2017.

Μείζων και δυστυχώς διαχρονικό ζήτημα για τα NH-90 αποτελούν οι διαθεσιμότητες τις οποίες η ΑΣ προσπαθεί να αυξήσει. Παράλληλα, είναι γνωστό ότι σύντομα θα υπογραφεί η 6^η τροποποίηση της αρχικής σύμβασης με σκοπό την παραλαβή των υπολοίπων έξι (6) ελικοπτέρων, εκ των οποίων τρία (3) είναι έτοιμα προς παράδοση, ενώ τρία (3) βρίσκονται σε αρχικό στάδιο κατασκευής (τα τρία τελευταία ελικόπτερα είναι της έκδοσης ειδικών επιχειρήσεων, ένα έχει ήδη παραληφθεί).

Μετά την υπογραφή της 6^ης τροποποίησης της αρχικής σύμβασης αναμένεται να υπογραφεί και η πολυπόθητη σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης, ύψους € 70 εκατομμυρίων, κάτι που θα επιτρέψει την αποκατάσταση του συνόλου των NH-90, άρα και την αύξηση των διαθεσιμοτήτων.

Το 1992 παραχωρήθηκαν από τις ΗΠΑ, με τη μορφή δωρεάν στρατιωτικής βοήθειας, 30 μεταχειρισμένα μεταφορικά ελικόπτερα UH-1H Iroquois, τα οποία παρελήφθησαν την περίοδο 1992-1993, αφού πρώτα υπέστησαν εργασίες γενικής εργοστασιακής επιθεώρησης και επισκευής στις ΗΠΑ. Σήμερα, σε υπηρεσία παραμένουν 23 ελικόπτερα του τύπου, μετά την απώλεια πέντε (5) και την δωρεάν παραχώρηση δύο (2) ελικοπτέρων στα Σκόπια (στις αρχές του 2001).

Τα AB-205/-205A αποκτήθηκαν στις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Ειδικότερα, το 1967 αγοράστηκαν 25 ΑΒ-205, τα οποία παρελήφθησαν τη διετία 1969-1970, ενώ το 1975 και το 1977 αγοράστηκαν 15 και 35 ΑΒ-205A1 αντίστοιχα. Τα 15 AB-205A1 του 1975 παρελήφθησαν το αυτό έτος, ενώ τα 35 AB-205A1 του 1977 παρελήφθησαν τη διετία 1978-1979. Σήμερα σε υπηρεσία παραμένουν 23 ΑΒ-205 και 50 AB-205A1, εκ των οποίων τα 39 υπηρετούν στην ΑΣ, σε ρόλο τακτικών μεταφορών, και 11 στην Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) σε ρόλο Έρευνας και Διάσωσης.

Το μοναδικό ΑΒ-212 της ΑΣ είναι ένα από τα οκτώ (8) ελικόπτερα του τύπου που απέκτησε η Ελλάδα σε διαδοχικές παραγγελίες το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1970. Συγκεκριμένα, δύο (2) AB-212 αγοράστηκαν το 1975 και παρελήφθησαν το 1976, τέσσερα (4) αγοράστηκαν το 1978 και παρελήφθησαν την ίδια χρονιά και δύο (2) αγοράστηκαν το 1980 και παρελήφθησαν το 1981. Σήμερα, σε υπηρεσία παραμένουν πέντε (5) ελικόπτερα, εκ των οποίων ένα (1) χρησιμοποιεί η ΑΣ, σε ρόλο μεταφοράς υψηλών προσώπων, και τέσσερα (4) χρησιμοποιεί η ΠΑ στον ίδιο ρόλο.

Το 1971 αγοράστηκαν 20 AB-206Β, τα οποία παραδόθηκαν το 1973. Τα 14 που παραμένουν σε υπηρεσία χρησιμοποιούνται σε ρόλο εκπαίδευσης και πτητικής συντήρησης.

Το 1985 υπογράφηκε η σύμβαση ύψους $ 3.000.000 για την προμήθεια 20 S-300C. Τα ελικόπτερα παρελήφθησαν τη διετία 1985-1986 και χρησιμοποιούνται σε ρόλο εκπαίδευσης (σε υπηρεσία παραμένουν 17 ελικόπτερα).

Το δυναμολόγιο της ΑΣ συμπληρώνουν τρία (3) C-12 Huron και εννέα (9) U-17 Sky Wagon. Το C-12A Huron αγοράστηκε το 1978 και παραδόθηκε το ίδιο έτος (εξ αρχής χρησιμοποιείται σε ρόλο μεταφοράς υψηλών προσώπων). Το 1988 το αεροσκάφος αναβαθμίστηκε στο επίπεδο C-12C Huron (αντικαταστάθηκαν οι κινητήρες του).

Η σύμβαση ύψους $ 11.400.625, για την προμήθεια των δύο (2) C-12R Huron και C-12AP Huron, υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 2000. Τα αεροσκάφη παρελήφθησαν τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο του 2003 αντίστοιχα. Το C-12R Huron χρησιμοποιείται σε ρόλο μεταφοράς υψηλών προσώπων, ενώ το C-12AP Huron, χρησιμοποιείται σε ρόλο αεροφωτογράφισης και είναι εξοπλισμένο με το αναλογικό σύστημα φωτομηχανής τύπου RMK Top ASMS (Airborne Sensor Management System) της αμερικανικής Digital Mapping.

Τα U-17 Sky Wagon αποκτήθηκαν το 1963, ως δωρεάν στρατιωτική βοήθεια από τις ΗΠΑ. Συνολικά παρελήφθησαν 50 αεροσκάφη την περίοδο 1965-1967. Λόγω παλαιότητας, το 1982 αποσύρθηκαν 30, ενώ σήμερα σε υπηρεσία παραμένουν εννέα (9) αεροσκάφη, ίσως και λιγότερα, τα οποία αναμένεται να αποσυρθούν σύντομα.

Ο μακροπρόθεσμος στόχος της ΑΣ δεν είναι άλλος από τη σταδιακή αντικατάσταση των 85 παλαιών UH-1H Iqroquois και ΑΒ-205/-205A1 από ένα μείγμα ελικοπτέρων CH-47 Chinook και ΝΗ-90. Ωστόσο η προμήθεια των 15 επιπλέον CH-47 Chinook και των 20 NH-90 δεν μπορούν, από μόνες τους, να αντικαταστήσουν 85 ελικόπτερα, διότι απλά δεν βγαίνουν οι αριθμοί και δεν ικανοποιούνται οι επιχειρησιακές ανάγκες, ιδιαίτερα σε περίοδο πολέμου, όπου θα πρέπει να συνυπολογιστούν και οι απώλειες.

Το πρόβλημα της παλαιότητας και γήρανσης του στόλου των 85 UH-1H Iroquois και ΑΒ-205/-205A1 παραμένει άλυτο και θα παραμείνει εάν δεν υπάρξει προμήθεια νέων η μεταχειρισμένων μεταφορικών ελικοπτέρων. Αλλά για την προμήθεια νέων ελικοπτέρων δεν τίθεται θέμα, λόγω οικονομικής αδυναμίας, δεδομένου ότι ένα πρόγραμμα προμήθειας 40 νέων NH-90, για παράδειγμα, θα κόστιζε κοντά στο € 1,5 δισεκατομμύριο, ίσως και περισσότερο, συν το κόστος της σύμβασης εν συνεχεία υποστήριξης

Από την άλλη η μόνη χώρα που μπορεί να διαθέσει μεταχειρισμένα μεταφορικά ελικόπτερα είναι οι ΗΠΑ με τα εκατοντάδες UH-60 Black Hawk που διαθέτει. Το 2014 είχε ακουστεί, ως δημοσιογραφική φήμη, η πιθανότητα παραχώρησης από τις ΗΠΑ περί των 50 UH-60 Black Hawk, αλλά η πληροφορία δεν επιβεβαιώθηκε και παρέμεινε φήμη.

Πάντως η πιθανότητα προμήθειας μεταχειρισμένων UH-60 Black Hawk δεν είναι καθόλου άσχημη ιδέα, δεδομένων των συνθηκών, και θα μπορούσε να εξεταστεί στο μέλλον, αρκεί να εξοικονομηθεί το σχετικό κονδύλι. Η απόσυρση των UH-1 Iroquois και των ΑΒ-205 σε συνδυασμό με την παραλαβή των 15 μεταχειρισμένων CH-47D Chinook, την ολοκλήρωση των παραδόσεων των NH-90 και την προμήθεια μεταχειρισμένων UH-60 Black Hawk, θα οδηγούσε σε πολλαπλά οφέλη όπως η αύξηση της ασφάλειας των πτήσεων, ο περιορισμός του οικονομικού κόστους τεχνικής υποστήριξης και συντήρησης, η αύξηση της διαθεσιμότητας κ.ά.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η ΑΣ, μέσα από αρκετές μελέτες, έχει αξιολογήσει την πιθανότητα απόκτησης μεταχειρισμένων UH-60 Black Hawk, αλλά κρίθηκε ως μη συμφέρουσα, στην παρούσα στιγμή, λόγω του υψηλού κόστους, όχι απόκτησης, αλλά κόστους αποκατάστασης σε πτητική κατάσταση και αναβάθμισης. Αυτός ήταν ο λόγος που προκρίθηκε η λύση των μεταχειρισμένων CH-47 Chinook.