Τον περασμένο Σεπτέμβριο, τα μεταφορικά αεροσκάφη C-130 Hercules συμπλήρωσαν 50 χρόνια από την ένταξή τους σε υπηρεσία από την Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) και η 356 Μοίρα Τακτικών Μεταφορών (356 ΜΤΜ), προγραμματίζει τη διοργάνωση επετειακής εκδήλωσης, την Τρίτη, 9 Δεκεμβρίου του 2025 και ώρα 11:30, στην 112 Πτέρυγα Μάχης (112 ΠΜ), στην Αεροπορική Βάση Ελευσίνας. Το ενδιαφέρον της Ελλάδος για την απόκτηση C-130 Hercules εκδηλώθηκε, για πρώτη φορά, στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Μετά την επιτυχημένη ολοκλήρωση των σχετικών διαπραγματεύσεων, με τις αρμόδιες αμερικανικές υπηρεσίες, αποφασίστηκε η προμήθεια τεσσάρων (4) C-130E, τα οποία θα παραλαμβάνονταν από την Ελλάδα το 1968. Ωστόσο η επικράτηση του πραξικοπήματος της 21η Απριλίου του 1967 και το εμπάργκο πώλησης αμερικανικών όπλων προς την Ελλάδα, το οποίο επέβαλε ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον, είχε ως αποτέλεσμα να ακυρωθεί το συγκεκριμένο πρόγραμμα.
Επτά (7) χρόνια αργότερα, τον Ιούνιο του 1974, η Ελλάδα προχώρησε στην παραγγελία 18 C-130H1. Το πρώτο αεροσκάφος παραδόθηκε τον Σεπτέμβριο του 1975, ενώ το δεύτερο τον Οκτώβριο του 1975. Μέχρι τον Μάιο του 1977 η Ελλάδα είχε 12 αεροσκάφη, οπότε και ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα, καθώς, με την παραλαβή του 6ου αεροσκάφους, οι ΗΠΑ ενημέρωσαν την Ελλάδα ότι η αρχική παραγγελία θα περιοριστεί στα 12 αεροσκάφη. Αιτία ήταν η πάγια θέση της Ουάσιγκτον για ισορροπία δυνάμεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, στην οποία, εκείνη την εποχή, είχε επιβάλει εμπάργκο πώλησης όπλων λόγω της εισβολής στην Κύπρο. Έτσι, η ΠΑ παρέλαβε τελικά 12 αεροσκάφη αντί των 18 της αρχικής συμφωνίας. Μετά την απώλεια δύο (2) αεροσκαφών, σε ισάριθμα δυστυχήματα (ένα το Φεβρουάριο του 1991 και ένα το Δεκέμβριο του 1997), σε υπηρεσία απομένουν 10 αεροσκάφη, εκ των οποίων δύο (2) είναι εξοπλισμένα με συστήματα ηλεκτρονικών υποκλοπών (ELINT : Electronic Intelligence) και υποκλοπών σημάτων (SIGING : Signal Intelligence).
Να σημειωθεί ότι η έκδοση C-130H περιλαμβάνει τρείς (3) διαφορετικές διαμορφώσεις: Στην διαμόρφωση C-130Η1 Hercules ανήκουν όσα αεροσκάφη κατασκευάστηκαν την περίοδο 1964-1978. Στην διαμόρφωση C-130H2 Hercules ανήκουν όσα αεροσκάφη κατασκευάστηκαν την περίοδο 1978-1992, ενώ στην διαμόρφωση C-130H3 Hercules ανήκουν όσα αεροσκάφη κατασκευάστηκαν την περίοδο 1992-1996. Οι διαφορές μεταξύ των δύο (2) πρώτων διαμορφώσεων είναι μικρές και αμελητέες και αφορούν στην εγκατάσταση (στη διαμόρφωση των H2), ελαφρώς βελτιωμένων ηλεκτρονικών συστημάτων. Η τρίτη διαμόρφωση είναι αυτή που ενσωματώνει σημαντικές βελτιώσεις, στους τομείς των ηλεκτρονικών, των ηλεκτρικών και των συστημάτων πλοήγησης του αεροσκάφους. Τα πέντε (5) C-130B αποκτήθηκαν μεταχειρισμένα (το 1991), από τα αποθέματα της Αμερικανικής Εθνοφρουράς. Η παραλαβή τους ξεκίνησε τον Αύγουστο του 1992 και ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 1993.
Το ελληνικό αίτημα, προς την αμερικανική κυβέρνηση, αφορούσε στην παραχώρηση αεροσκαφών της έκδοσης C-130H1, για λόγους ομοιοτυπίας. Ωστόσο, δεν υπήρχαν διαθέσιμα C-130H1 και έτσι αποκτήθηκαν C-130B, τα οποία διέθεταν καλύτερα ραδιοβοηθήματα από τα C-130H1, λόγω αναβάθμισης τη δεκαετία του 1970. Τα 15 ελληνικά C-130B/H1 υποβλήθηκαν σε πρόγραμμα αναβάθμισης AUP (Avionics Upgrade Program) της Spar Aerospace. Η σύμβαση, ύψους $ 90 εκατομμυρίων, υπογράφηκε το Μάρτιο του 2002. Δύο (2) αεροσκάφη, ένα (1) C-130B και ένα (1) C-130H1, αναβαθμίστηκαν στις εγκαταστάσεις της Spar Aerospace στον Καναδά, ενώ τα υπόλοιπα αναβαθμίστηκαν στις εγκαταστάσεις της ΕΑΒ (Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία) στην Ελλάδα, με συλλογές αναβάθμισης, τις οποίες προμήθευσε η καναδική εταιρία. Το πρώτο αναβαθμισμένο αεροσκάφος (C-130H1 Hercules) παραδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2004, ενώ το δεύτερο (C-130B) τον Μάρτιο του 2005 (το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 2000). Στο πλαίσιο του προγράμματος αναβάθμισης AUP, στα αεροσκάφη εγκαταστάθηκε:
1/ Νέος, ψηφιακής τεχνολογίας, θάλαμος διακυβέρνησης (Glass Cockpit), κοινός και για τις δύο (2) εκδόσεις του αεροσκάφους, με αρχιτεκτονική βασισμένη στη χρήση της αρτηρίας αμφίδρομης διαβίβασης δεδομένων τύπου MIL-STD-1553B. Ο νέος θάλαμος διακυβέρνησης ενσωματώνει το σύστημα διαχείρισης πτήσεων τύπου FMS-800 (Flight Management System), το οποίο διαθέτει τρείς (3) οθόνες πολλαπλών ενδείξεων.
2/ Σύστημα αναγνώρισης φίλου ή εχθρού (IFF : Identification Friend or Foe).
3/ Νέο ραντάρ καιρού και ναυτιλίας μέγιστης εμβέλειας 593 χιλιομέτρων και δυνατότητα σάρωσης στα πεδία εύρους 30ο/60ο/180ο.
4/ Σύστημα πληροφόρησης ροής εναέριας κυκλοφορίας και αποφυγής σύγκρουσης με άλλο, εν πτήση, αεροσκάφος, καθώς και σύστημα προειδοποίησης προσέγγισης εδάφους.
5/ Σύστημα καθοδηγούμενης προσγείωσης (ILS : Instrument Landing System).
6/ Σύστημα ένδειξης στάσης (στο έδαφος) και αναφοράς ίχνους (στο έδαφος και εν πτήση) αεροσκάφους.
7/ Σύστημα καταγραφής δεδομένων πτήσης.
8/ Νέος αυτόματο πιλότος με δυνατότητα κάθετης και οριζόντιας ναυτιλίας.
9/ Σύστημα νυχτερινής όρασης πληρώματος (NVG : Night Vision Google).
10/ Δύο (2) συστήματα αδρανειακής πλοήγησης (INS : Inertial Navigation System) και τρία (3) συστήματα παγκόσμιου προσδιορισμού θέσεως (GPS : Global Positioning System).
11/ Δύο (2) συστήματα τακτικής εναέριας πλοήγησης (TACAN : Tactical Air Navigation), δύο (2) συστήματα κατευθυνόμενης εμβέλειας ραδιοσημάτων της συχνότητας VHF (VOR : VHF Omnidirectional Radio Range) και εξοπλισμός μέτρησης αποστάσεως (DME : Distance Measuring Equipment).
12/ Νέα βοηθήματα ελέγχου πτήσεως (δείκτης στάσης του αεροσκάφους σε σχέση με την κατεύθυνση του, δείκτης οριζόντιας στάσης του αεροσκάφους, ταχύμετρο, βαρομετρικό υψόμετρο και δείκτης ρυθμού ανόδου-καθόδου).
13/ Τρείς (3) ασύρματους τύπου ARC-210, οι οποίοι λειτουργούν στις ζώνες συχνοτήτων VHF και UHF, δύο (2) ασύρματους, οι οποίοι λειτουργούν στη ζώνη συχνοτήτων HF, με δυνατότητα επιλεκτικής κλίσης, προκαθορισμένης σάρωσης και αυτόματης δημιουργίας σύνδεσης, και υποδομή χρήσης των συστημάτων μεταπήδησης συχνοτήτων τύπου Have Quick I/II.
14/ Νέα, πιο εργονομικά και πιο ασφαλή, καθίσματα εργασίας για το πλήρωμα, η εγκατάσταση των οποίων έγινε δωρεάν από την Spar Aerospace, ως αντισταθμιστικό όφελος, ενώ, παράλληλα με την εφαρμογή τους προγράμματος αναβάθμισης εφαρμόστηκε και πρόγραμμα γενικής εργοστασιακής επιθεώρησης, συντήρησης και επισκευής.
Τα C-130 υπηρετούν την ΠΑ και την Ελλάδα εδώ και 50 χρόνια με επιτυχία. Ωστόσο, το πρόγραμμα αναβάθμισης AUP βρίσκεται πιά στο όριο εξάντλησης της δυναμικής του, καθώς βασίστηκε στο πρότυπο του προγράμματος «HERC-2020», το οποίο έχει σχεδιαστεί για αεροσκάφη C-130 και με στόχο την παραμονή τους σε υπηρεσία για 15-20 χρόνια, μετά την αναβάθμιση τους. Δεδομένου ότι η αναβάθμιση των ελληνικών C-130 ολοκληρώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 2000, το 2030 περίπου η ΠΑ θα πρέπει να αρχίσει την διαδικασία αντικατάστασης των αεροσκαφών. Δεν πρόκειται για πολυτέλεια, αλλά για επιχειρησιακή αναγκαιότητα. Τα μεταφορικά αεροσκάφη γενικά, και ιδικά τα C-130, είναι απαραίτητα για την εύρυθμη και ομαλή λειτουργία της ΠΑ, τόσο σε καθημερινή βάση όσο και σε περίπτωση πολέμου, διότι σηκώνουν μεγάλο βάρος των απαιτήσεων της ΠΑ, από τη μεταφορά εφοδίων και προσωπικού μέχρι τις αεροδιακομηδές ασθενών και τραυματιών. Και όσο τα χρόνια περνάνε τόσο τα C-130 θα καταπονούνται περισσότερο.
