Στην αφετηρία μιας εξαιρετικά ευαίσθητης και επικίνδυνης φάσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, με την Τουρκία ανεξέλεγκτη και εν βρασμώ, πέρασαν απαρατήρητα τα μηνύματα που έστειλε ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, για το Αιγαίο, το casus belli και την ελληνική υφαλοκρηπίδα στο Καστελόριζο, αλλά και για το Κυπριακό.
Γράφει ο ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ για τον ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟ
Ο κ. Τσαβούσογλου στη συνέντευξή του στα «Νέα» έθεσε ένα πλήρως αναθεωρητικό και επιθετικό πλαίσιο στο τραπέζι, το οποίο, όσο κι αν επιθυμεί ίσως η Αθήνα να παραβλέψει, δεν μπορεί για πολύ να αγνοεί τον «ελέφαντα στο δωμάτιο».
Η περιπέτεια στην οποία έχει εισέλθει η Τουρκία με τις απρόβλεπτες εξελίξεις στη Συρία γύρω από την Ιντλίμπ, όπου διακυβεύεται όλη η στρατηγική της στο Συριακό, οι νεόκοπες συμμαχίες με τον Βλαντίμιρ Πούτιν και η αξιοπιστία της ως επίδοξης περιφερειακής δύναμης, την καθιστά επικίνδυνη και απρόβλεπτη, ενώ οι τραυματισμένες σχέσεις με την Ουάσινγκτον στερούν πλέον το, έστω και της τελευταίας στιγμής, «χαλινάρι» που θα τη συγκρατούσε από μια τυχοδιωκτική, επιθετική ενέργεια εναντίον της Ελλάδας ή της Κύπρου.
Στο πλαίσιο αυτό, έχει ιδιαίτερη σημασία η ανάλυση των μηνυμάτων που έστειλε η Άγκυρα μέσω της συνέντευξης του Μεβλούτ Τσαβούσογλου:
-Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών επαναφέρει τη «συμφωνία της Βέρνης» του 1976 για αποφυγή ερευνών και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου και επικαλείται επίσης τα «κυριαρχικά δικαιώματα και νόμιμα συμφέροντα της Τουρκίας», τα οποία θυμίζουμε ότι είχαν αναγνωρισθεί από τη Συμφωνία της Μαδρίτης (1997).
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ θέτει μάλιστα ως κομβικό σημείο για την έρευνα και εκμετάλλευση της υφαλοκρηπίδας τη συμφωνία οριοθέτησής της, θέση με την οποία η Τουρκία θεωρεί ότι η Ελλάδα δεν έχει δικαίωμα οποιασδήποτε δραστηριότητας, ακόμη και σε σημεία για τα οποία δεν μπορεί να προβάλει την όποια διεκδίκηση ή αμφισβήτηση η Τουρκία.
-Σε σχέση με τη διαδικασία των διερευνητικών επαφών, την οποία αποφάσισαν οι κ. Κοτζιάς και Τσαβούσογλου να αναθερμάνουν, ο Τούρκος υπουργός θέτει όρια τα οποία ακυρώνουν εκ προοιμίου τη διαδικασία των συνομιλιών.
Επιμένει ότι η υφαλοκρηπίδα θα οριοθετηθεί αφού βρεθούν «βιώσιμες και περιεκτικές λύσεις σε όλα τα αλληλένδετα θέματα που προκύπτουν από το Αιγαίο», η γνωστή θέση για εφ’ όλης της ύλης διάλογο, που περιλαμβάνει και τις «γκρίζες ζώνες».
-Η Τουρκία επιμένει στον διαχωρισμό της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου με την υφαλοκρηπίδα της Ανατολικής Μεσογείου, θεωρώντας ότι η θέση της είναι πιο ισχυρή στην κρίσιμη περιοχή της Αν. Μεσογείου, όπου και επικεντρώνεται το ενδιαφέρον για την ύπαρξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.
Ο κ. Τσαβούσογλου παραπέμπει στην αρχή της αναλογικότητας, για να εκμηδενίσει ουσιαστικά την ελληνική υφαλοκρηπίδα που οριοθετείται από την επήρεια του Καστελόριζου, της Ρόδου και της Καρπάθου, λέγοντας ότι η Τουρκία «ως η χώρα με τη μεγαλύτερη ηπειρωτική ακτογραμμή στην Ανατολική Μεσόγειο, έχει νόμιμα δικαιώματα και ουσιώδη συμφέροντα στις θαλάσσιες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου».
Προσθέτει ακόμη ότι η χώρα του έχει «καταχωρίσει τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας της στην Ανατολική Μεσόγειο στον ΟΗΕ, τα δυτικά τερματικά σημεία της οποίας συνδέονται με τη μελλοντική λύση των διαφωνιών για το Αιγαίο».
Τα «εξωτερικά όρια» της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στα οποία αναφέρεται ο κ. Τσαβούσογλου επικαλύπτουν πλήρως και απολύτως όλη την ελληνική και κυπριακή υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο (καθώς δεν αναγνωρίζουν δικαίωμα υφαλοκρηπίδας στα νησιά πέραν των χωρικών υδάτων τους) και αφήνουν σε εκκρεμότητα μόνο το ακρότατο δυτικό άκρο, το οποίο σύμφωνα με την τουρκική θεώρηση θα προκύψει από την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου.
Επίσης με τη γνωστή ανάγνωση που κάνει η Άγκυρα στο Διεθνές Δίκαιο, εκφράζεται η θέση ότι καμία οριοθέτηση στη Μεσόγειο δεν ισχύει, εάν δεν συμφωνηθεί από το σύνολο των παράκτιων χωρών, όταν η Τουρκία δεν μπορεί να έχει λόγο π.χ. για τη συμφωνία οριοθέτησης της ΑΟΖ Κύπρου-Ισραήλ ή Ελλάδας-Αλβανίας (όπου παρενέβη βεβαίως με πλάγιο τρόπο).
-Ο Τούρκος ΥΠΕΞ ανανέωσε όμως και το casus belli, λέγοντας ότι η τουρκική θέση δεν έχει αλλάξει, επιμένοντας ότι η απόφαση της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης το 1995 (κήρυξε το casus belli σε περίπτωση που η Ελλάδα ασκήσει το δικαίωμά της που πηγάζει από τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας για επέκταση των χωρικών υδάτων της έως τα 12 ν.μ.) ήταν «μια αντίδραση σε μια δράση».
«Ξεκαθαρίσαμε απολύτως τη θέση μας για το εύρος των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο καθώς και την αποφασιστικότητά μας να προασπίσουμε τα συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο».
