Το άρθρο δημοσιεύτηκε στις 26 Οκτωβρίου 2017 στη στήλη «THE STRATEGIST», της αυστραλιανής ιστοσελίδας στρατηγικών αναλύσεων ASPI (Australian Strategic Policy Institute), με τον τίτλο «The strategic role of submarines in the 21st century». Συντάκτης του άρθρου είναι ο Andrew Davies, αναλυτής στρατιωτικών ικανοτήτων και Διευθυντής Ερευνών του ASPI. Στην ουσία, το άρθρο είναι η παρουσίαση που έκανε ο συντάκτης στο σεμινάριο «Goldrick 2017» που διοργάνωσε το Australian Naval Institute και πραγματεύεται το μέλλον του στρατηγικού ρόλου των υποβρυχίων καταθέτοντας την άποψη ότι μπορεί να χάσουν την επιχειρησιακή τους αξία μέχρι το 2050. Η μετάφραση έγινε από τη συντακτική ομάδα του «DefenceReview.gr». (Το πρωτότυπο κείμενο, στην αγγλική γλώσσα, μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ)

«Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με κάτι ωραίο και μη-αμφιλεγόμενο. Τα υποβρύχια ενδέχεται να καταστούν ξεπερασμένα στα μέσα του αιώνα. Είναι πιθανό ότι οι εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη, στα συστήματα ανίχνευσης και της επεξεργασίας σημάτων, σε συνδυασμό με την χρήση σμηνών αυτόνομων, μη-επανδρωμένων συστημάτων, θα μπορούσαν να καταστήσουν τα υποβρύχια πρακτικά ανίκανα να διατηρήσουν το χαρακτηριστικό της απόκρυψης που τα διακρίνει. Για να δώσουμε ένα μόνο παράδειγμα, κβαντικά συστήματα ανίχνευσης ικανά να συλλέγουν εξαιρετικά μικρά μαγνητικά σήματα θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σε μεγάλους αριθμούς μη-επανδρωμένων σκαφών επιφανείας και υπό δικτύωση, και όλα μαζί να παράγουν, σε πραγματικό χρόνο, έναν ολοκληρωμένο χάρτη του μαγνητικού πεδίου σε μια εκτεταμένη περιοχή και σε πραγματικό χρόνο. (Η εργασία μου για τις κβαντικές τεχνολογίες θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα.)

Αλλά μην ανησυχείτε-δεν πρόκειται να κηρύξω το υποβρύχιο παρωχημένο και μετά να καθίσω κάτω. Ενώ άλλοι-όπως ο Roger Bradbury του ANU-πιστεύουν ότι ο ωκεανός μπορεί να «γίνει διαφανής», δεν νομίζω ότι αυτό θα συμβεί ξαφνικά ή σύντομα. Υπάρχει η πιθανότητα μιας ενδελεχούς, αυστηρής ματιάς στην επένδυσή μας πολύ πριν παραδοθεί το 12ο μελλοντικό υποβρύχιο, γύρω στο 2050 [σ.μ. αναφέρεται στο αυστραλιανό πρόγραμμα ναυπήγησης 12 Shortfin Barracuda]. Νομίζω ότι θα είναι ζήτημα των χαρακτηριστικών του υποβρυχίου. Στην πραγματικότητα, πιστεύω ότι τα υποβρύχια θα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από σχεδόν οποιαδήποτε άλλη στρατιωτική πλατφόρμα. Για παράδειγμα, θα πόνταρα τα χρήματα μου στο ότι το πρόγραμμα των υποβρυχίων μας θα ξεπεράσει σε διάρκεια ζωή το αντίστοιχο των φρεγατών μας. Το να είναι κάτι δύσκολο να εντοπιστεί είναι πάντα προτιμότερο από κάτι άλλο που είναι εύκολο να εντοπιστεί. Και ο αέρας θα είναι πάντα πιο διαφανής από τη θάλασσα. Το πλοίο επιφανείας θα ακολουθήσει τον δρόμο των θωρηκτών πριν από το υποβρύχιο.

Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει μια περίοδος κατά την οποία το υποβρύχιο θα είναι περισσότερο, παρά λιγότερο, σημαντικό στα σχέδια μάχης του ναυτικού. Εάν η προβολή ισχύος και η άρνηση θαλάσσιας περιοχής δεν μπορούν να γίνουν από την επιφάνεια, τότε θα πρέπει να γίνουν από το διάστημα, από τον αέρα ή από κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Σημειώστε ότι δεν ξεγράφω τα πλοία επιφανείας εντελώς. Θα υπάρξουν πολλά καθήκοντα υψηλού επιπέδου, εκτός του πολέμου, για τα οποία τα πλοία επιφανείας θα έχουν ρόλο. (Αν και δεν νομίζω ότι θα θέλαμε να ξοδέψουμε δισεκατομμύρια δολάρια για μεγάλα πλοία για να εκτελέσουν αυτές τις αποστολές, οι κορβέτες θα έχουν μεγαλύτερη επιχειρησιακή αξία από τα αντιτορπιλικά, αλλά αυτό είναι συζήτηση μιας άλλης μέρας.)

Προς το παρόν, ας εργαστούμε επί τη βάση της παρατήρησης ότι το ανώτερο χαρακτηριστικό της απόκρυψης, ακόμη κι αν αυτό γίνει όλο και πιο επισφαλές, είναι πιθανό να κρατήσει το υποβρύχιο στο οπλοστάσιο μας για κάποιο χρονικό διάστημα. Και σημειώστε ότι τα επιχειρήματά μου λειτουργούν και αντίθετα ως προς τα υποβρύχια: Δηλαδή δεν είναι τόσο χρήσιμα για μη-πολεμικές επιχειρήσεις και δεν έχει νόημα να έχουμε υποβρύχια με κάτι λιγότερο από κορυφαίες δυνατότητες μάχης.

Αλλά αξίζει να έχουμε κατά νου ότι ακόμη και αν οι τεχνολογικές τάσεις δεν οδηγήσουν σε καλύτερα υποβρύχια, τουλάχιστον θα αλλάξουν τον τρόπο λειτουργίας τους. Πιθανότατα, τα υποβρύχια του μέλλοντος θα πρέπει να χρησιμοποιούν το δικό τους σμήνος μη-επανδρωμένων υποβρύχιων οχημάτων (UUV), τα οποία θα συλλέγουν δεδομένα, θα εκτελούν πυρά και θα ενεργούν ως δολώματα, δημιουργώντας μαγνητικές και ακουστικές υπογραφές που θα γεμίζουν το περιβάλλον και θα περιπλέκουν την διεξαγωγή ανθυποβρυχιακού πολέμου. Το UUV θα είναι μια πλατφόρμα επιλογής για επιχειρήσεις σε περιοχές υψηλού κινδύνου, όπως οι παράκτιες θάλασσες και τα στενά, όπου ο αντίπαλος μπορεί να συγκεντρώσει τα μέσα του. Οι κίνδυνοι για τα υποβρύχια θα ξεπεράσουν κάθε όφελος που θα μπορούσαν να παράξουν από τη μετάβαση και την χρήση τους σε τέτοιες περιοχές.

Μπορεί να ρωτήσετε: Γιατί να μην φύγει ο ενδιάμεσος παράγοντας; Εάν τα UUV επωμιστούν το βάρος των επιχειρήσεων σε επικίνδυνες περιοχές, γιατί να μην αποκτήσουμε έναν στόλο UUV και να παρακάμψουμε τα υποβρύχια εντελώς; Εάν ολοκληρώσω τη λίστα μου με τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις, αυτό θα απαντηθεί. Ένα αυτόνομο σκάφος με δυνατότητα τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσε να λάβει τη σχετική ενημέρωση της αποστολής του πριν ξεκινήσει για απομακρυσμένες θάλασσες. Αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι θα κερδίζαμε πολλά κάνοντας κάτι τέτοιο. Η μεγάλη εμβέλεια και η αυτονομία πλεύσης με επαρκείς ταχύτητες απαιτούν μέγεθος για την αποθήκευση του αναγκαίου καύσιμο, οπότε μιλάμε για μεγάλα UUV μόνο και μόνο γι’ αυτούς τους λόγους. Και αν θέλετε να ενσωματώνουν και ισχύ πυρός ή άλλα ωφέλιμα φορτία και να τα χρησιμοποιούν όταν φτάσουν στην περιοχή ενδιαφέροντος, το απαιτούμενο μέγεθος μόλις αυξήθηκε ακόμα περισσότερο.

Έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε τα UUV ως σχετικά μικρά συστήματα, αλλά θα αρχίσουν να κινούνται προς το μέγεθος των υποβρυχίων εάν περιμένουμε απ’ αυτά να εκτελούν ένα ευρύ φάσμα επιχειρήσεων. Ενώ απέχει πολύ από το να είναι ισοδύναμο με ένα μη-επανδρωμένο υποβρύχιο, όσον αφορά τα αποτελέσματα που μπορεί να προσφέρει, το Echo Voyager της Boeing έχει μήκος πάνω από 15 μέτρα και ζυγίζει 50 τόνους.

Εάν ο κύριος λόγος για να μείνουμε μακριά από παράκτιες θάλασσες και στενά είναι ο κίνδυνος για την πλατφόρμα, από βελτιωμένες τεχνολογίες ανθυποβρυχιακού πολέμου, ίσως να μην θέλουμε να θέσουμε μεγάλες, εξελιγμένες-και επομένως ακριβές-πλατφόρμες σε κίνδυνο, απλά επειδή δεν έχουν πλήρωμα. Η μεγαλύτερη πιθανότητα για την επιτυχία της αποστολής ίσως θα μπορούσε να προέλθει μέσω της ικανότητας του κορεσμού των ανιχνευτών και του δικτύου άμυνας της περιοχής ενδιαφέροντος με μια ομάδα πλατφορμών χαμηλού κόστους και ουσιαστικά αναλώσιμων. Θα έκαναν τη δουλειά τους μέσω του μεγάλου αριθμών τους και με μεγάλη επιτυχία.

Μικρά UUV θα μπορούσαν να κάνουν κάτι τέτοιο. Το μικρό τους μέγεθος θα βοηθούσε στην αποφυγή της ανίχνευσης τους, αλλά όμως θα περιόριζε και τις αποστάσεις που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν. Θα χρειάζονταν άλλη πλατφόρμα, ένα «μητρικό πλοίο» που να είναι αρκετά μεγάλο για να φτάσει στην περιοχή ενδιαφέροντος, να ενσωματώνει ισχύ πυρός ή άλλο ωφέλιμο φορτίο και να ενσωματώνει χαρακτηριστικά απόκρυψης ώστε να αποφύγει τον εντοπισμό. Γι’ αυτό πιστεύω ότι το μεγάλο υποβρύχιο έχει ακόμα μέλλον. Φυσικά, το μητρικό πλοίο μπορεί μια μέρα να είναι ένα μεγάλο μη-επανδρωμένο υποβρύχιο. Εν ολίγοις, είναι απολύτως πιθανό το 12ο μελλοντικό υποβρύχιο μας να έχει μικρή ομοιότητα με το πρώτο».