Στο πλαίσιο της αποκλειστικής συμμετοχής και παρουσίας του «DEFENCE REVIEW» στην ενημερωτική δράση, που διοργάνωσαν τα γαλλικά ναυπηγεία Naval Group στη Γαλλία, βρεθήκαμε στις εγκαταστάσεις της Dassault Aviation και συζητήσαμε με στελέχη της εταιρίας για την προοπτική και τα κόστη μιας πιθανής αναβάθμισης των μαχητικών αεροσκαφών Mirage-2000 της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ).
Ουσιαστικά η συζήτηση περιστράφηκε γύρο από το κόστος δύο πρόσφατων προγραμμάτων που ανέλαβε η Dassault Aviation στην Ινδία, ως παραδείγματα, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν εφαρμογή και στην Ελλάδα. Το πρώτο πρόγραμμα αφορά στην αναβάθμιση 51 Mirage-2000 στο επίπεδο Mirage-2000.5 Mk.2, συνολικού κόστους € 2,4 δισεκατομμυρίων, ενώ το δεύτερο αφορά στο πρόγραμμα προμήθειας 36 Rafale συνολικού κόστους € 7,8 δισεκατομμυρίων.
Από τα παραπάνω νούμερα προκύπτει ότι στην περίπτωση του προγράμματος αναβάθμισης των Mirage-2000 (το σχετικό συμβόλαιο υπογράφηκε το 2011), το κόστος ανά μονάδα είναι € 47 εκατομμύρια, χωρίς τα νέα όπλα, ενώ στην περίπτωση του προγράμματος προμήθειας των Rafale (το σχετικό συμβόλαιο υπογράφηκε το 2016), το κόστος ανά μονάδα είναι € 216,7 εκατομμύρια. Η κατανομή του κόστους, για κάθε ένα από τα δύο προγράμματα, όπως μας την ανέλυσαν τα στελέχη της Dassault Aviation, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Όπως προείπαμε, το κόστος της αναβάθμισης 51 Mirage-2000 στο επίπεδο Mirage-2000.5 Mk.2 είναι της τάξεως των € 2,4 δισεκατομμυρίων, χωρίς τα νέα όπλα. Από το ποσό αυτό: (α) € 1,5 είναι το κόστος της αναβάθμισης τεσσάρων αεροσκαφών στη Γαλλία και τη Dassault Aviation και της παροχής των συλλογών αναβάθμισης 47 αεροσκαφών στην Ινδία και στις εγκαταστάσεις της HAL (Hindustan Aeronautics Limited) (β) € 750 εκατομμύρια είναι οι δαπάνες της HAL για την προετοιμασία της γραμμής παραγωγής (εργοτάξιο, μηχανήματα κ.ά.), της εκπαίδευσης του προσωπικού και τα εργατικά και αναλώσιμα κόστη της βιομηχανικής διαδικασίας και απαιτεί το πρόγραμμα της αναβάθμισης (γ) € 150 εκατομμύρια είναι το κόστος της σύμβασης εν συνεχεία υποστήριξης (Follow-On-Support) των αναβαθμισμένων αεροσκαφών, πενταετούς διάρκειας.
Στο ποσό των € 2,4 δισεκατομμυρίων θα πρέπει να προστεθεί και ένα ποσό της τάξεως των € 500-800 εκατομμυρίων για την προμήθεια των όπλων από την MBDA (βλήματα MICA, SCALP-EG και AM-39 Block.2 Exocet, κατευθυνόμενες βόμβες κ.ά.). Συνολικά λοιπόν το κόστος του προγράμματος ανέρχεται στα € 2,9-3,2 δισεκατομμύρια, δηλαδή € 56,9-62,75 εκατομμύρια ανά μονάδα.
Σε αντιδιαστολή, το 2000 η Ελλάδα υπέγραψε συμβόλαιο ύψους € 1,2 δισεκατομμυρίων για την προμήθεια 15 νέων Mirage-2000.5 Mk.2 και την αναβάθμιση 10 Mirage-2000EGM/BGM στο επίπεδο Mirage-2000.5 Mk.2. Από το ποσό αυτό € 190 εκατομμύρια κόστισε η αναβάθμιση των 10 Mirage-2000EGM/BGM, δηλαδή € 19 εκατομμύρια ανά μονάδα, και € 1 δισεκατομμύριο κόστισε η προμήθεια των 15 νέων Mirage-2000.5 Mk.2 συν η αρχική σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης, δηλαδή € 66,7 εκατομμύρια ανά μονάδα (στο ποσό δεν συμπεριλαμβάνονται οι δαπάνες για τους MICA και τους SCALP-EG που απόκτησε η ΠΑ).
Το πρόγραμμα της προμήθειας των 36 Rafale ανήλθε στο ποσό των € 7,8 δισεκατομμυρίων. Από το ποσό αυτό: (α) € 2,712 δισεκατομμύρια είναι το κόστος παραγωγής των 36 Rafale στις εγκαταστάσεις της HAL (κόστος Fly-Away) (β) € 1,525 δισεκατομμύρια είναι το κόστος μεταφοράς τεχνολογίας και τεχνογνωσίας, καθώς και οι δαπάνες της HAL για την προετοιμασία της γραμμής παραγωγής (εργοτάξιο, μηχανήματα κ.ά.), της εκπαίδευσης του προσωπικού και τα εργατικά και αναλώσιμα κόστη της βιομηχανικής διαδικασίας και απαιτεί το πρόγραμμα της παραγωγής (γ) € 1,702 δισεκατομμύρια είναι το κόστος της σύμβασης εν συνεχεία υποστήριξης των αεροσκαφών, δεκαετούς διάρκειας (δ) € 1,064 δισεκατομμύρια είναι το κόστος της δημιουργία δύο αεροπορικών βάσεων και δύο κέντρων υποστήριξης και συντήρησης για τα 36 αεροσκάφη. Τόσο οι βάσεις όσο και τα κέντρα υποστήριξης κατασκευάζονται από το «μηδέν» (ε) € 797 εκατομμύρια είναι το κόστος προμήθεια των όπλων για δύο φόρτους μάχης ανά αεροσκάφος.
Υπενθυμίζουμε ότι τον Φεβρουάριο του 2015 η Αίγυπτος υπέγραψε συμβόλαιο ύψους € 5,2 δισεκατομμυρίων για την προμήθεια 24 Rafale, δηλαδή € 216,7 δισεκατομμύρια ανά μονάδα, ακριβώς όσο κόστισε το κάθε Rafale της Ινδίας, ενώ το κόστος προμήθειας 24 Rafale από το Κατάρ ανήλθε στο ποσό των € 6,9 δισεκατομμυρίων, δηλαδή € 287,5 εκατομμύρια ανά μονάδα, λόγω της μεγαλύτερης διάρκειας της σύμβασης εν συνεχεία υποστήριξης που υπέγραψε το Κατάρ (το Κατάρ υπέγραψε σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης διάρκειας 20 ετών, ενώ οι συμβάσεις εν συνεχεία υποστήριξης που υπέγραψαν η Αίγυπτος και η Ινδία έχουν δεκαετή διάρκεια). Ανά μονάδα, το κόστος του Rafale, στην έκδοση F3, δίχως όπλα και σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης ανέρχεται στα € 96 εκατομμύρια για την Ινδία και € 87 εκατομμύρια για τη Γαλλική Πολεμική Αεροπορία.
Ερχόμενοι τώρα στην ελληνική πραγματικότητα, τα ποσά προφανώς και είναι απαγορευτικά για τα σημερινά οικονομικά δεδομένα της χώρας. Για παράδειγμα, με βάση το ινδικό πρόγραμμα, η αναβάθμιση των 19 Mirage-2000EGM/BGM στο επίπεδο Mirage-2000.5 Mk.2 θα κόστιζε € 895 εκατομμύρια, χωρίς τα όπλα ή περίπου € 1,1 δισεκατομμύρια με τα όπλα. Περίπου δηλαδή όσο θα κοστίσει η αναβάθμιση των 84 F-16 Block.52 στο επίπεδο F-16 Viper.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το ενδιαφέρον της ΠΑ για την αναβάθμιση των Mirage-2000EGM/BGM δεν είναι τωρινό, αλλά παλαιό. Από το 2000 όλες οι ηγεσίες της ΠΑ πίεζαν να αναβαθμιστούν και τα υπόλοιπα Mirage-2000 στο επίπεδο Mirage-2000.5 Mk.2, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Μετά ήρθε η οικονομική κρίση και σταμάτησαν οι εξοπλισμοί.
Τον Απρίλιο του 2016 έγινε δημοσιογραφικά γνωστό ότι η ΠΑ είχε ζητήσει και έλαβε προσφορά από την Dassault Aviation για την αναβάθμιση των 19 Mirage-2000EGM/BGM στο επίπεδο Mirage-2000.5 Mk.2. Το κόστος του εκσυγχρονισμού ήταν της τάξεως των € 731 εκατομμυρίων (€ 38,5 εκατομμύρια ανά αεροσκάφος για τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών και την προμήθεια νέων όπλων) συν € 30-40 εκατομμύρια για τις εργασίες που θα γίνονταν στην ΕΑΒ (Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία). Στην πρόταση της Dassault Aviation υπήρχαν και δικαιώματα προαίρεσης (option) συνολικού ύψους € 140 εκατομμυρίων (€ 7,37 ανά αεροσκάφος). Ο χρόνος περάτωσης του προγράμματος ήταν έξι χρόνια (2016-2021) με τις παραδόσεις να πραγματοποιούνται τη διετία 2020-2021.
Για την ιστορία, θα πρέπει να πούμε ότι το ενδιαφέρον της Ελλάδας για το Mirage-2000 ξεκίνησε στη δεκαετία του 1980, όταν η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης, υπό την πίεση της τουρκικής απόφασης προμήθειας 160 μαχητικών αεροσκαφών F-16, αποφάσισε την περίφημη «αγορά του αιώνα». Η αρχική απαίτηση για 120 μαχητικά περιορίσθηκε, το Αύγουστο του 1984, στην αγορά 80 αεροσκαφών, 40 F-16C/D Block.30 Fighting Falcon και 40 Mirage-2000EGM/BGM, εκ των οποίων 36 μονοθέσια και τέσσερα διθέσια. Το σχετικό συμβόλαιο, συνολικού ύψους 224.000.000.000 δραχμών, οριστικοποιήθηκε και υπογράφηκε τον Απρίλιο του 1985. Οι παραδόσεις ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 1988 και ολοκληρώθηκαν τον Νοέμβριο του 1992.
Η σύμβαση, ύψους € 1.205.020.000, για την προμήθεια 15 νέων Mirage-2000.5 Mk.2 και την αναβάθμιση 10 Mirage-2000EGM/BGM στην έκδοση Mirage-20005 Mk.2 υπογράφηκε τον Αύγουστο του 2000. Το πρώτο αεροσκάφος έφτασε, από την Γαλλία στην Ελλάδα, τον Απρίλιο του 2004, αλλά απέτυχε στις δοκιμές αποδοχής και απορρίφθηκε. Μέχρι το Φεβρουάριο του 2005, ακολούθησαν άκαρπες διαβουλεύσεις μεταξύ της Ελλάδας και της Dassault Aviation για τον τρόπο και το χρονοδιάγραμμα επίλυσης των προβλημάτων που προέκυψαν. Το Φεβρουάριο του 2005, η Ελλάδα ενημέρωσε τη Dassault Aviation ότι σκοπεύει να κάνει χρήση του δικαιώματος, που τις παρείχε το Άρθρο 47.1 της σύμβασης, και να τερματίσει το πρόγραμμα εάν, εντός 60 ημερών, η εταιρία δεν παρουσίαζε ολοκληρωμένη πρόταση επίλυσης όλων των προβλημάτων. Η Dassault Aviation απάντησε θετικά στο ελληνικό αίτημα και κατέθεσε την πρότασή της τον Ιούνιο του 2005. Τον Απρίλιο του 2006 πραγματοποιήθηκαν νέες δοκιμές επί του βελτιωμένου πρωτότυπου αεροσκάφους, οι οποίες, αυτή τη φορά, υπήρξαν επιτυχείς. Έτσι, τον ίδιο μήνα, υπογράφηκε η σύμβαση τροποποίησης της αρχικής σύμβασης του 2000 και οι παραδόσεις ξεκίνησαν το Φεβρουάριο του 2007 και ολοκληρώθηκαν εντός του 2008.
