To ζήτημα F-35 απασχολεί εδώ και χρόνια τις ελληνικές στρατιωτικές ηγεσίες. Αρχικά ώς δυνητική απειλή από την πλευρά της Τουρκίας και σε δεύτερο χρόνο, ώς προοπτική αύξησης της μαχητικής ισχύος της Πολεμικής Αεροπορίας. Με τα προβλήματα που ταλανίζουν το πρόγραμμα να μην έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί συνολικά και το κόστος μέχρι την ολοκλήρωση της ανάπτυξης της έκδοσης πλήρους επιχειρησιακής ικανότητας (FOC), Block 4, να μην είναι ακόμη απόλυτα μετρήσιμο, η εκστρατεία προώθησης σε συμμαχικές χώρες βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Με πρωταρχικό στόχο να καλυφθεί μέρος του τεράστιου κόστους του προγράμματος. Που από τους ίδιους τους Αμερικανούς περιγράφεται ως το πλέον ακριβό οπλικό σύστημα που αναπτύχθηκε ποτέ…

Η Ελλάδα ως μία από τις υποψήφιες χώρες – αγοραστές του F-35 και με την τουρκική απειλή σε όλες της τις μορφές να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, έχει να αντιμετωπίσει σημαντικούς δημοσιονομικούς περιορισμούς από τη μία πλευρά και από την άλλη οφείλει να συγκροτήσει ένα στόλο 200 τουλάχιστον αξιόμαχων μαχητικών αεροσκαφών, μετά από πολλά χρόνια εγκατάλειψης των Ενόπλων Δυνάμεων. Η ελληνική περίπτωση συνεπώς, δεν έχει καμία ομοιότητα με τις αντίστοιχες του Βελγίου, της Δανίας, της Ολλανδίας, της Ελβετίας και της Φιλανδίας πρόσφατα.

Δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια από την αρχική πτήση του πρώτου πρωτοτύπου (AA-1, Δεκέμβριος 2006), η ανάπτυξη του F-35 είναι μία διαδικασία που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Η αρχική ιδέα της παράλληλης διεξαγωγής δοκιμών με την παραγωγή του αεροσκάφους ( Concurrent Development ) και στις τρεις εκδόσεις του, αντί να επισπεύσει το πρόγραμμα και να περιορίσει το κόστος του, επέφερε το εντελώς αντίθετο αποτέλεσμα (USAF).

Είναι πολύ πιο περίπλοκη από κάθε πλευρά. Όλες οι προαναφερόμενες χώρες διατηρούν μικρούς (κάτω των 70 μαχητικών αεροσκαφών) αεροπορικές δυνάμεις, με εξαίρεση την Πολωνία, ενώ παράλληλα έχουν λάβει σημαντικά ανταλλάγματα για την προμήθεια του F-35. Νορβηγία και Ολλανδία συμμετείχαν ως εταίροι στο πρόγραμμα, Πολωνία και Φιλανδία θα παραλάβουν κρίσιμα όπλα μαζί με τα αεροσκάφη, το Βέλγιο διατηρεί την κεντρική διοίκηση του ΝΑΤΟ στην πρωτεύουσά του, κάτι που μεταφράζεται σε χιλιάδες θέσεις εργασίας και πάει λέγοντας…

Στο ζήτημα του κόστους και στην λογική κατάταξη των προτεραιοτήτων για τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων θα επανέλθουμε. Προς το παρόν θα εξετάσουμε μόνο τα επιχειρησιακά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του αμερικανικού μαχητικού 5ης γενιάς, όπως μπορούμε να τα διακρίνουμε μέσα από τα διαθέσιμα στοιχεία. Και πρώτα θα απευθυνθούμε στην εναέρια μάχη.

Η αστυνόμευση του FIR Αθηνών…

Είναι κάτι που έχουμε επανηλλειμένα αναφέρει στο παρελθόν και μάλλον δεν παίρνει περαιτέρω ανάλυση. To F-35 Lightning II, δεν είναι κατάλληλο για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών αστυνόμευσης του FIR Αθηνών. Πρώτα από όλα γιατί το κόστος ανά ώρα πτήσης είναι (προς το παρόν…) σημαντικά μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των F-16 και το Mirage 2000.

Χωρίς να είναι περισσότερο ή το ίδιο ευέλικτο στις κλειστές εμπλοκές. Πολλές αμερικανικές –κυρίως- πηγές αναφέρουν και επιβεβαιώνουν ότι μετά τις αρχικές εμπλοκές F-16 με F-35 στο πλαίσιο ασκήσεων Red Flag το 2015 και το 2016, τα limiters του συστήματος ελέγχου πτήσεως του τελευταίου έχουν «πειραχτεί», κατόπιν υποδείξεων των ιπταμένων, με σκοπό να αποδίδεται μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων σε στροφές με μεγάλη κλίση και υψηλές δυναμικές φορτίσεις (G), αλλά και σε μεγάλες γωνίες προσβολής (ΑοΑ).

Βολή πυραύλου μικρής ακτίνας ASRAAM από τον ακροπτερύγιο φορέα ενός F-35B, κατά τη διάρκεια δοκιμών πιστοποίησης. Το βρετανικό υπουργείο άμυνας με βάση στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα, θα καταβάλει 47 εκατομμύρια λίρες Αγγλίας, προκειμένου να πιστοποιήσει το όπλο για εσωτερική μεταφορά στις καταπακτές οπλισμού του μαχητικού. Το πρόγραμμα ενσωμάτωσης βρετανικών όπλων όπως το SPEAR 3 και ο METEOR έχει σημειώσει καθυστερήσεις καθώς πλέον η ολοκλήρωσή του έχει επανατοποθετηθεί το 2024. (USAF)

Αναφέρουν όμως και κάτι άλλο… Ότι το F-35 δεν σχεδιάστηκε για το σκοπό αυτό και είναι ιδανικό για εμπλοκές πέραν του οπτικού ορίζοντα (BVR). Όπως και να έχουν τα πράγματα, ακόμα και αν δεχθούμε ότι η ευελιξία του Lightning II είναι επαρκής, στον συγκεκριμένο ρόλο το μαχητικό χάνει αυτό για το οποίο υποτίθεται ότι θα πληρώσει μία χώρα για να το αγοράσει… Το τακτικό πλεονέκτημα που του προσφέρουν τα χαρακτηριστικά χαμηλής παρατηρησιμότητας. Τα χαρακτηριστικά stealth δηλαδή.

Αποστολές αέρος-αέρος, μέσων-μεγάλων (BVR) αποστάσεων

Θεωρείται δεδομένη η εκτέλεση βολών πυραύλων αέρος-αέρος πέραν του οπτικού ορίζοντα (BVR) σε περίπτωση ελληνοτουρκικής σύρραξης. Για πολλούς λόγους. Ο πρώτος είναι ότι πέρα από το χώρο του ανατολικού Αιγαίου, μία από τις πρώτες ενέργειες της Τουρκικής Αεροπορίας και του Τουρκικού Ναυτικού θα είναι η απομόνωση της Κύπρου από την Ελλάδα. Η Τουρκία δηλαδή θα αξιοποιήσει το πλεονέκτημα της εγγύτητας του νησιού στις νότιες ακτές της όχι μόνο για να θέσει υπό ομηρία την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά και για να απαγορεύσει τη μεταφορά ή τη μεταστάθμευση ελληνικών δυνάμεων στην ελεύθερη Κύπρο.

Άρα ο θαλάσσιος και ο εναέριος χώρος μεταξύ Κρήτης, Ρόδου και Κύπρου αναμένεται ότι θα εξελιχθεί σε ένα ιδιαίτερα θερμό πεδίο αεροναυτικής αντιπαράθεσης σε περίπτωση σύρραξης. Ένα πεδίο που τουλάχιστον στον αγώνα που θα διεξαχθεί στον αέρα, θα έχει ώς κυρίαρχο χαρακτηριστικό τις εμπλοκές πέραν του οπτικού ορίζοντα (BVR) και την επικράτηση της δύναμης που θα παραμείνει για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στον αέρα και παράλληλα θα έχει καλύτερη και πληρέστερη εικόνα της τακτικής κατάστασης.

Ο ρόλος των ιπτάμενων τάνκερ σε αυτή τη διαδικασία και πολύ περισσότερο των ΑΣΕΠΕ, θα είναι καταλυτικός. Επιπρόσθετα, είναι πολύ πιθανό ότι η Τουρκία δεν θα εκδηλώσει επιθέσεις μόνο από ανατολικά, αλλά και πάνω από το Ιόνιο πιθανότατα… Σημειώστε ότι πλέον θα πρέπει να εξετάζεται επιχειρησιακά και το ενδεχόμενο τουρκικά μαχητικά να αξιοποιούν αλβανικά αεροδρόμια. Τουλάχιστον για σκοπούς ανεφοδιασμού σε καύσιμο αν όχι για επανεξοπλισμό! Ο πρώτος παράγοντας στον οποίο θα πρέπει να αποδοθεί σημασία για να μείνουμε στην ουσία των πραγμάτων, είναι η ακτίνα και η αυτονομία, πέρα από το ότι η ένταξη του F-35 σε υπηρεσία στην ΠΑ θα αποδώσει όντως τακτικό πλεονέκτημα από πλευράς χαμηλής παρατηρησιμότητας (VLO – Very Low observable).

Aπεικόνιση της πραγματικά εντυπωσιακής ακτίνας μάχης του F-35 με εσωτερικό καύσιμο μόνο (διαμόρφωση VLO). Επιχειρησιακά θα ήταν πολύτιμη στην Πολεμική Αεροπορία από πολλές πλευρές. Η παράλληλη αύξηση της εσωτερικής μεταφορικής ικανότητας σε έξι πυραύλους BVR στην έκδοση Block 4, καθιστά το F-35 έναν πραγματικά επικίνδυνο αντίπαλο…

Tι εννοούμε με αυτό; Ότι η μεγάλη χωρητικότητα καυσίμου εσωτερικά είναι από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα του F-35 ώς μαχητικό και το ίδιο ισχύει και για τα χαρακτηριστικά VLO. Τα οποία χάνονται όμως αν αναγκαστικά πρέπει να μεταφερθεί οπλικό φορτίο εξωτερικά. Η εσωτερική χωρητικότητα καυσίμου στο F-35A σύμφωνα με τα στοιχεία του κατασκευαστή, είναι 18.480 λίβρες (8.382 κιλά). Στο STOVL (Short Take Off Vertical Landing) F-35B, που ταυτόχρονα έχει και το μεγαλύτερο κενό βάρος σε σχέση με τις δύο άλλες βασικές εκδόσεις, το μέγιστο εσωτερικά φερόμενο καύσιμο πέφτει στις 14.003 λίβρες (6.351 κιλά). Τέλος και πάντα με βάση τα στοιχεία του κατασκευαστή, η χωρητικότητα καυσίμου στο F-35C των αεροπλανοφόρων, ανέρχεται σε 20.085 λίβρες (9.110 κιλά)!

Για να γίνει αντιληπτό πόσο μεγάλο είναι το νούμερο αυτό ή ακόμη και τα 8,382 κιλά του F-35A, σημειώνουμε ότι η εσωτερική χωρητικότητα καυσίμου του Rafale C φτάνει τα 4.700 κιλά (10.300 λίβρες) βάσει στοιχείων κατασκευαστή. Το αντίστοιχο νούμερο του Eurofighter είναι πέντε τόνοι (11.020 λίβρες) και του F/A-18E είναι 6.531 κιλά (14.398 λίβρες). Δεν αναφερόμαστε κάν στo μονοκινητήριο F-16 γιατί η εσωτερική χωρητικότητα καυσίμου είναι μόλις 3.175 κιλά (7000 λίβρες). Τι σημαίνουν πρακτικά όλα αυτά; Ότι με εσωτερικό καύσιμο μόνο, προς διατήρηση των χαρακτηριστικών VLO, το F-35A που ενδιαφέρει την Ελλάδα και την Πολεμική Αεροπορία έχει τη μεγαλύτερη ακτίνα μάχης και αυτονομία σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο μαχητικό.

Είναι αρκετή όμως η ακτίνα μάχης και η αυτονομία; Η απάντηση είναι όχι, γιατί χρειάζονται και τα όπλα. Εδώ έχει γίνει ένας τεράστιος συμβιβασμός ως προς την μεταφορική ικανότητα όπλων στις δύο καταπακτές οπλισμού του μαχητικού. Ενώ αρχικά η κατασκευάστρια εταιρεία υπόσχονταν εσωτερική χωρητικότητα τεσσάρων AIM-9 Sidewinder και οκτώ AMRAAM AIM-120 σε διαμόρφωση αέρος – αέρος, τελικά η χωρητικότητα έχει περιοριστεί σε τέσσερις μόλις AIM-120…

H αρχική χωρητικότητα των καταπακτών οπλισμού του F-35, όπως απεικονίζεται εδώ, ήταν τουλάχιστον διπλάσια σε σχέση με αυτή που προέκυψε τελικά, τόσο σε όπλα αέρος – αέρος, όσο και σε όπλα αέρος – εδάφους. Μέσω του μηχανισμού sidekick το μαχητικό 5ης γενιάς θα αποκ΄τήσει επαρκή μεταφορική ικανότητα πυραύλων BVR, εσωτερικά.

Η επιλογή αυτή έγινε προφανώς για λόγους διατήρησης της εσωτερικής χωρητικότητας καυσίμου στη μέγιστη δυνατή ποσότητα. Γράφουμε “προφανώς” γιατί μία ματιά στην απεικόνιση της διάταξης των εσωτερικών δεξαμενών καυσίμου στο F-35A και -C, αποκαλύπτει ότι η προτεραιότητα του κατασκευαστή ήταν αυτή. Δηλαδή η μεγάλη ακτίνα συνδυασμένη με χαρακτηριστικά VLO, εις βάρος της εσωτερικής μεταφορικής ικανότητας σε όπλα. Μέχρι σήμερα δε, δεν υπάρχουν ασφαλείς πληροφορίες για ανάπτυξη εξωτερικών δεξαμενών καυσίμου και για τις τρεις εκδόσεις του F – 35.

Η διάταξη των δεξαμενών καυσίμου στο εσωτερικό του F-35A. Οι πτερυγικές (πράσινο χρώμα) είναι μεγαλύτερες στο ναυτικό F-35C, ενώ από το STOVL F-35B, απουσιάζει η F1 (γκρι χρώμα).

Κατόπιν απαίτησης του Αμερικάνικου Ναυτικού (USN) η Lockheed Martin γνωστοποίησε στις αρχές του 2019, ότι ξεκίνησε την ανάπτυξη του μηχανισμού sidekick (https://nationalinterest.org/blog/buzz/new-sidekick-invention-lets-f-35-carry-six-missiles-instead-four-79781), που θα επιτρέψει τη μεταφορά εσωτερικά ενός ακόμη ΑΙΜ-120D σε κάθε καταπακτή οπλισμού. Ο μηχανισμός θα είναι προσαρμοσμένος στην εσωτερική θύρα κάθε καταπακτής, η οποία δεν θα αλλάξει σχήμα. Θα ενισχυθεί δομικά όμως, όπως θα ενισχυθούν και οι μηχανισμοί κίνησης της, προκειμένου να αντέχει το επιπλέον βάρος των 152 κιλών του πυραύλου και τις αεροδυναμικές φορτίσεις που αυτός θα προκαλέσει κατά την κίνησή της.

Ο μηχανισμός sidekick έχει περιληφθεί στις – ουκ ολίγες – τροποποιήσεις/βελτιώσεις της διαμόρφωσης Block 4, που θα είναι και αυτή με πλήρεις επιχειρησιακές δυνατότητες του μαχητικού. Διαθέσιμη από το 2025-2026 και μετά… Προς το παρόν και υπό διαμόρφωση VLO, τα F-35 Block 3 που βρίσκονται σε παραγωγή, μπορούν να φέρουν μέχρι τέσσερις AIM-120D σε διαμόρφωση αέρος – αέρος. Νούμερο ανεπαρκέστατο για τα σημερινά δεδομένα. Αντιθέτως σε διαμόρφωση beast mode, όπως φαίνεται και στη σχετική απεικόνιση, το φορτίο πυραύλων αέρος – αέρος, ανέρχεται σε 14 πυραύλους μεγάλης ακτίνας AIM-120D και δύο ΑΙΜ-9Χ.

Απεικόνιση των δυνατοτήτων της έκδοσης Block 4. Εντυπωσιακές και αναγκαίες για την Πολεμική Αεροπορία, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα αποδεσμευθούν τα όπλα και ΄ότι θα είναι διαθέσιμη (η Block 4…) μετά το 2026, προς εξαγωγή χωρίς πρόσθετο κόστος. Σε σχέση με την ισχύουσα προσφορά. Τρία δισεκατομμύρια δολάρια για 20 αεροσκάφη (https://defencereview.gr/polemiki-aeroporia-sta-3-disekatommyr/).

Σε ότι αφορά στα όπλα αέρος – αέρος ο μεγάλης ακτίνας AIM-120D AMRAAM, δεν έχει προς το παρόν πιστοποιηθεί στο F-35A (https://www.flightglobal.com/fixed-wing/raytheon-looks-at-integrating-amraam-er-in-f-35a-internal-carriage/143866.article), καθώς και σε καμία άλλη έκδοση του μαχητικού. Ο ΑΙΜ-260 JATM (Joint Advanced Tactical Missile) βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της ανάπτυξης, ενώ υπάρχουν σε εξέλιξη προγράμματα ανάπτυξης πυραύλων BVR μικρότερων διαστάσεων, προκειμένου να αυξηθεί μελλοντικά ο αριθμός των μεταφερόμενων πυραύλων εντός των καταπακτών οπλισμού.

Όλοι οι παραπάνω λόγοι προφανώς ώθησαν τους Βρετανούς στην απόφαση ενσωμάτωσης του METEOR στα δικά τους F-35B το 2019 (https://www.mbda-systems.com/2019/03/18/work-starts-integrating-next-generation-meteor-and-spear-onto-uk-f-35-fleet/). Το κόστος ενσωμάτωσης του όπλου έχει αναφερθεί (https://eurasiantimes.com/another-turbulence-hits-f-35-fighter-jet-program-as-the-uk-flags-missile-integration-issues/) ότι θα ανέλθει σε 41 εκατομμύρια λίρες Αγγλίας, αν και το νούμερο αυτό δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί από τη στιγμή που το πρόγραμμα αντιμετωπίζει ήδη σοβαρές καθυστερήσεις (https://ukdefencejournal.org.uk/f-35b-fitted-with-meteor-missile-middle-of-this-decade/) σύμφωνα με το ΥΠΑΜ της Βρετανίας.

Το τελευταίο έχει επίσης δώσει στη δημοσιότητα υψηλότερα εκτιμώμενα κόστη για τις πιστοποιήσεις άλλων όπλων στο F-35B (https://ukdefencejournal.org.uk/how-much-does-it-cost-to-add-weapons-to-the-f-35/). Συγκεκριμένα αναφέρθηκαν: Για την πιστοποίηση του ASRAAM κόστος 47 εκτομμυρίων λιρών Αγγλίας, για την πιστοποίηση της Paveway IV κόστος 103 εκατομμυρίων και για το SPEAR Cap 3 κόστος 170 εκατομμυρίων. Σύνολο, μαζί με το κόστος ενσωμάτωσης του METEOR, 361 εκατομμύρια λίρες!

Εντυπωσιακή απεικόνιση της MBDA, με εκτόξευση METEOR από F-35B.

Αυτά τα χρήματα είναι πρόσθετα όσων έχουν δαπανηθεί μέχρι σήμερα από τη Βρετανία ώς Partner Level 1, στο πλαίσιο της ανάπτυξης του F-35, αλλά και όσων έχουν δαπανηθεί για την αγορά των 48 F-35B! Σε ότι αφορά στα όπλα αυτά καθεαυτά, το Pk (Probability of Kill) του AMRAAM, για όλες τις προγενέστερες του –D εκδόσεις, έχει προσδιοριστεί στο 46% των συνολικών βολών του. Σημειώστε ότι το ποσοστό αυτό έχει καταγραφεί εναντίον στόχων οι οποίοι δεν ελίσσονταν προς αποφυγή του πυραύλου και δεν διέθεταν RWR ή συστήματα αντιμέτρων για την παραπλάνησή του.

Υποστηρίζεται ότι η έκδοση –D εξασφαλίζει ακτίνα κατά 50% μεγαλύτερη σε σχέση με τον C-7. 180 χιλιόμετρα (100 ναυτικά μίλια!) είναι το νούμερο που έχει δοθεί στη δημοσιότητα. Οι περισσότεροι αναλυτές υποστηρίζουν ότι στην καλύτερη των περιπτώσεων το πραγματικό νούμερο για Pk της τάξης του 50%, σε ότι αφορά στην ακτίνα, βρίσκεται κάτω από τα 100 χιλιόμετρα. Για αυτόν άλλωστε το λόγο ο AMRAAM εξακολουθεί να αποκαλείται «η αχίλλειος πτέρνα των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ».

Αν και η ακτίνα του ευρωπαϊκού METEOR, έστω και κατ’ εκτίμηση, δεν έχει δοθεί ποτέ στη δημοσιότητα, ο κατασκευαστής του επιμένει όχι σε αυτό το δεδομένο, αλλά στο σημαντικά μεγαλύτερο Pk, λόγω της τριπλάσιας NEZ (No Escape Zone). Η οποία προκύπτει κυρίως από το προωστικό σύστημα του πυραύλου (αυξομειούμενης –throttable- ώσης αυλωθητής). Όπως και να έχουν τα πράγματα και τα δύο όπλα θα είναι διαθέσιμα στα F-35 Block 4, εξασφαλίζοντας εξαιρετικές δυνατότητες στο αγώνα BVR, υπό την προϋπόθεση ότι θα μεταφέρονται εσωτερικά τουλάχιστον έξι πύραυλοι προκειμένου να διατηρείται το πλεονέκτημα χαμηλής παρατηρησιμότητας (VLO).

F-35A Lightning II ενταγμένο στην 31η Μοίρα Δοκιμών και Αξιολογήσεων (Test Evaluation Squadron) με έδρα την αεροπορική βάση Edwards, σε δοκιμαστική εκτόξευση AIM-120 AMRAAM εναντίον κατευθυνόμενου στόχου QF-16. Στο πλαίσιο των ίδιων δοκιμών στον Κόλπο του Μεξικό εκτοξεύτηκαν και πύραυλοι ΑΙΜ-9X τον Ιούνιο του 2018, με σκοπό την απόδοση αρχικής επιχειρησιακής ικανότητας (IOC) στην έκδοση Block 3F. (USAF)

Εδώ εντοπίζεται το κρίσιμο πλεονέκτημα του F-35 στην εναέρια μάχη μεγάλων αποστάσεων. Στο ότι τα συμβατικά μαχητικά, ακόμη και αν φέρουν όπλα της κατηγορίας του METEOR ή του ΑΙΜ-120D, δεν θα προλάβουν να το εντοπίσουν και να το εγκλωβίσουν, ή όταν θα το έχουν κάνει θα είναι πλέον πολύ αργά, γιατί θα έχουν εντοπιστεί πρώτα από το F-35 το οποίο θα έχει ήδη εκτοξεύσει όπλα εναντίον τους…

Και περνάμε στους παθητικούς αισθητήρες εντοπισμού και εγκλωβισμού. Πρόκειται για εξοπλισμό που πλέον έχει παγιωθεί στα σύγχρονα μαχητικά ώς σταντάρ, περιλαμβάνοντας υπέρυθρους αισθητήρες (ΙR) και κάμερες ημέρας (ΤV) υψηλής ευαισθησίας και ευκρίνειας που μπορούν να εντοπίσουν στόχους στον αέρα και στο έδαφος από μεγάλες αποστάσεις, καταργώντας την ανάγκη εντοπισμού και στοχοποίησης μέσω εκπομπής ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας (ραντάρ).

Αν και σε όλα τα μαχητικά 4,5 γενιάς υπάρχουν πλέον τέτοια συστήματα ενσωματωμένα, στο F-35 υιοθετήθηκε η πλήρης περιμετρική (360 μοίρες) κάλυψη, μέσω του συστήματος AN/AAQ-37 DAS (Distributed Aperture System). Όχι μόνο του πρόσθιου ημισφαιρίου. Το DAS περιλαμβάνει έξι κάμερες υπερύθρων υψηλής ευαισθησίας και ευκρίνειας περιμετρικά του αεροσκάφους, μέσω των οποίων μπορούν να εντοπιστούν βαλλιστικοί πύραυλοι (μεγάλη πηγή θερμότητας) ακόμη και σε αποστάσεις της τάξης των 1000+ χιλιομέτρων!

To ΕΟTS στο κάτω τμήμα του ρύγχους και οι ριναίοι αισθητήρες του DAS, ακριβώς μπροστά από την καλύπτρα. Το συγκρότημα παθητικών αισθητήρων εντοπισμού και εγκλωβισμού του F-35 είναι με διαφορά το πλέον προηγμένο και με δυνατότητα κάλυψης 360 μοιρών σε οριζόντιο και κατακόρυφο επίπεδο, σε σχέση με το αντίστοιχο οποιουδήποτε άλλου μαχητικού. (USAF)

Κατά τον ίδιο τρόπο μπορούν να εντοπιστούν (ως πηγές θερμότητας…) και αεροσκάφη σε μεγάλες αποστάσεις, να εγκλωβιστούν και να εκτοξευθούν όπλα εναντίον τους. Εντελώς παθητικά. Μέρος του DAS είναι και το EOTS (Electro Optical Targeting System) που βρίσκεται στο κάτω τμήμα του ρύγχους και χρησιμοποιείται για στοχοποίηση εδάφους, αλλά και και το προβολικό σύστημα επί κάσκας Generation III F-35 OLED Helmet Display Unit (HDU), που συνδυάζει ενδείξεις HUD, λειτουργία διοπτρών νυχτερινής όρασης (NVG) και συστήματος στοχοποίησης όπως το JHMCS.

Συνοψίζοντας λοιπόν, στα πλεονεκτήματα του F-35 στην εναέρια μάχη, περιλαμβάνονται:

Τα χαρακτηριστικά χαμηλής παρατηρησιμότητας (VLO) από σχεδίασης που περιορίζουν τις αποστάσεις αποκάλυψης και εγκλωβισμού του από τα ραντάρ αεράμυνας και τα ραντάρ των μαχητικών του αντιπάλου. Παρέχοντας κατά τον τρόπο αυτό το πλεονέκτημα “βλέπω πρώτος, ρίχνω πρώτος”, έναντι συμβατικής σχεδίασης μαχητικών.

Η μεγάλη ποσότητα εσωτερικά μεταφερόμενου καυσίμου που επιτρέπει μεγάλη ακτίνα μάχης, ή μεγάλους χρόνους παραμονής στον αέρα σε αποστολές επιτήρησης, περιπολίας και κάλυψης φίλιων δυνάμεων. Παρέχει μεγαλύτερη επιχειρησιακή ευελιξία, περιορίζοντας την ανάγκη αξιοποίησης ιπτάμενων τάνκερ.

Το προηγμένο συγκρότημα ηλεκτροοπτικών αισθητήρων με συνδυασμένη χρήση των DAS, EOTS και HDU (Gen III), εξασφαλίζει περιμετρική (360 μοιρών) παθητική στοχοποίηση αέρος και εδάφους σε μεγάλες αποστάσεις, που παρέχει τη δυνατότητα αξιοποίησης του F-35 και ώς πλατφόρμα ISR που μπορεί να τροφοδοτεί με απόλυτη επάρκεια με στοιχεία στοχοποίησης και εικόνα σε πραγματικό χρόνο, φίλιες πλατφόρμες στον αέρα, το έδαφος και την επιφάνεια της θάλασσας.

Η πολύ μεγάλη μεταφορική ικανότητα σε οπλικό φορτίο αέρος – αέρος (συγκρίσιμη με αυτή του F-15X) σε διαμόρφωση non stealth (beast mode). Ήτοι 14 AIM-120 και δύο AIM-9.

Ώς μειονεκτήματα του F-35 στην εναέρια εντοπίζονται τα ακόλουθα:

Περιορισμοί κόστους, επιδόσεων και πτητικών χαρακτηριστικών στην εναέρια μάχη από μικρές αποστάσεις.

– Εξαιρετικά περιορισμένη μεταφορική ικανότητα σε οπλικό φορτίο, σε διαμόρφωση VLO (stealth).

Στην παρούσα έκδοση παραγωγής (Block 3), δεν έχουν ενσωματωθεί προηγμένοι πύραυλοι BVR μεγάλης ακτίνας, όπως ο AIM-120D και ο ευρωπαϊκός METEOR. Πράγμα που σημαίνει ότι σε περίπτωση που η Ελλάδα επιλέξει την προμήθεια της τώρα, θα επιβαρυνθεί με σημαντικά κόστη αναβάθμισης στο επίπεδο Block 4 στο μέλλον, με όλες τις αναβαθμίσεις που αυτή θα περιλάβει.

Οι υποδεέστερες κινηματικές επιδόσεις (επιτάχυνση, βαθμός ανόδου, μέγιστη ταχύτητα πλεύσης, αδυναμία Supercruise (https://www.reddit.com/r/aviation/comments/37twlx/busting_the_f35_can_supercruise_myth/) σε σχέση όχι μόνο με το F-15EX, αλλά και με τα Eurofighter, Rafale, F-16, F/A-18E, περιορίζουν με τη σειρά τους το “φάκελο” εκτόξευσης πυραύλων αέρος – αέρος. Υπενθυμίζεται ότι όσο μεγαλύτερα είναι η ταχύτητα και το ύψος εκτόξευσης, τόσο μεγαλύτερη κινητική ενέργεια έχει το όπλο που κατευθύνεται προς ένα στόχο.

– Αδυναμία πλεύσης με υπερηχητικές ταχύτητες για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα (https://www.defensenews.com/air/2020/04/24/the-pentagon-will-have-to-live-with-limits-on-f-35s-supersonic-flights/). Ανατρέχοντας στο δημοσίευμα που παραθέτουμε, διαπιστώνεται ότι πολλοί Αμερικανοί αξιωματούχοι, υποβαθμίζουν το γεγονός αυτό επισημαίνοντας ότι ούτως ή άλλως το F-35 δεν χρειάζεται να πετά υπερηχητικά για μεγάλα χρονικά διαστήματα γιατί αυτή η συνθήκη καταργεί τα πλεονεκτήματά του!

Χωρίς να έχει διευκρινιστεί αν οι περιορισμοί στο χρόνο πλεύσης με υπερηχητικές ταχύτητες ισχύουν και για την έκδοση F-35A της USAF, το γραφείο διαχείρισης του προγράμματος (JPO), περιορίστηκε στο να υποδείξει απλά την αποφυγή ανάπτυξης υπερηχητικών ταχυτήτων ή την υπερηχητική πλεύση μέχρι ένα συγκεκριμένο όριο ταχύτητας και για συγκριμένο χρόνο για τις εκδόσεις F-35B και -C! Επισημαίνοντας παράλληλα ότι το κόστος αποκατάστασης του συγκεκριμένου προβλήματος είναι απλά πολύ μεγάλο και άρα ασύμφορο…

Generation III, F-35 OLED Helmet Display Unit (HDU). Άλλο ένα σύστημα που αντιμετωπίζει προβλήματα (Κατηγορία 1) και στο οποίο αξίζει ξεχωριστή αναφορά. τόσο λόγω των δυνατοτήτων του, όσο και λόγω του ότι σταδιακά αντίστοιχα συστήματα θα ενσωματωθούν σε όλα τα επανδρωμένα μαχητικά 6ης γενιάς.

Φυσικά η ικανότητα ενός μαχητικού να αναπτύσσει γρήγορα και να διατηρεί για όσο χρειαστεί, υπερηχητικές ταχύτητες πλεύσης, ανεξάρτητα από την αύξηση της κατανάλωσης καυσίμου και του θερμικού του ίχνους, σε πολλές περιπτώσεις κρίνει και την έκβαση μίας αναμέτρησης στον αέρα… Πρέπει δηλαδή το πλήρωμά του να έχει τη δυνατότητα, αν το κρίνει αναγκαίο, να πετάξει γρήγορα για να “προλάβει” έναν εχθρικό σχηματισμό και να έρθει σε ευνοϊκές παραμέτρους βολής, ή να έχει τη δυνατότητα να απομακρυνθεί από μία περιοχή το ταχύτερο δυνατό, προκειμένου να διαφύγει από σοβαρό κίνδυνο…

– Ανυπαρξία δυνατότητας αξιοποίησης εξωτερικών δεξαμένων καυσίμου προς περαιτέρω αύξηση της ακτίνας μάχης σε non stealth (beast mode) διαμόρφωση.

Η παρούσα ανάλυση αποτελεί το πρώτο μέρος και ακολουθεί τις επόμενες ημέρες το δεύτερο μέρος και τέλος η οικονομική διάσταση του προγράμματος.